The Project Gutenberg EBook of Konstruestro Solness, by Henrik Ibsen

This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org


Title: Konstruestro Solness

Author: Henrik Ibsen

Translator: Odd Tangerud

Release Date: November 18, 2006 [EBook #19858]

Language: Esperanto

Character set encoding: UTF-8

*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK KONSTRUESTRO SOLNESS ***




Produced by Andrew Sly







HENRIK IBSEN

KONSTRUESTRO SOLNESS

(Byggmester Solness)

(1892)

Tradukita de Odd Tangerud
1997

  Eldonejo: Jec Scandinavia a/s
  Postboks 54, N - 3401 Lier
  Tlf.. 32 85 50 03. Fax. 32 85 50 82

  ISBN 82-91707-62-6



KONSTRUESTRO SOLNESS

ROLOJ:

  KONSTRUESTRO HALVARD SOLNESS.
  SINJORINO ALINE SOLNESS, lia edzino.
  DOKTORO HERDAL, familia kuracisto.
  KNUT BROVIK, antaŭa arkitekto, nun asistanto ĉe Solness.
  RAGNAR BROVIK, lia filo, desegnisto.
  KAJA FOSLI, lia nevino, librotenistino.
  FRAŬLINO HILDE WANGEL.
  KELKAJ SINJORINOJ.
  HOMAMASO SUR LA STRATO.


(La litero _ø_ prononciĝas kiel franca _eu_ aŭ germana _oe_)

(La agado havas lokon en la domo de _konstruestro Solness_.)




UNUA AKTO


(Simple ekipita laborĉambro ĉe konstruestro Solness. Duflugila
pordo en la muro maldekstre kondukas al la antaŭĉambro. Dekstre
estas la pordo al la internaj ĉambroj de la domo. En la fonmuro
estas malferma pordo al la desegnejo. Antaŭe maldekstre estas
pupitro kun libroj, paperoj kaj skribiloj. Kontraŭe al la pordo
estas forno. En la angulo dekstre estas sofo kun tablo kaj kelkaj
seĝoj. Sur la tablo estas akvokarafo kaj glaso. Pli malgranda tablo
kaj balancseĝo kaj apogseĝo en la antaŭo dekstre. Eklumigitaj
laborlampoj sur la tablo en la desegnejo, sur la tablo en la angulo
kaj sur la pupitro.)

(En la desegnejo sidas Knut Brovik kaj lia filo Ragnar okupataj pri
konstruaĵoj kaj kalkuloj. Ĉe la pupitro en la laborĉambro staras
Kaja Fosli skribante en la ĉeflibron. Knut Brovik estas maljuna,
maldika viro kun blanka hararo kaj barbo. Li estas vestita en iom
uzita sed bone tenita nigra mantelo. Li portas okulvitrojn kaj
blankan, iom flaviĝintan koltukon. Ragnar Brovik estas en la
tridekjaroj, bele vestita, helhara, kun iom klina pozo. Kaja Fosli
estas maldika, juna knabino de iom pli ol dudek jaroj, zorge vestita,
sed de malsaneca aspekto. Ŝi havas verdan ŝirmilon super la okuloj.
— Ĉiuj tri laboras iom da tempo en silento.)

KNUT BROVIK
(subite, kvazaŭ en timo, rektigas sin ĉe la desegnotablo, suspiras
peze kaj pene dum li iras al la pordaperturo) Ne, nun mi baldaŭ ne
plu eltenos!

KAJA
(iras al li) Ĉu estas pli malbone ĉi-vespere, onklo?

BROVIK
Ho, ŝajnas al mi, ke plimalboniĝas tagon post tago.

RAGNAR
(ekstaris kaj proksimiĝas) Vi devus iri hejmen, patro. Provu iomete
dormi —

BROVIK
(senpacience) Enlitiĝi, ĉu? Ĉu vi deziras, ke mi tute
sufokiĝu!

KAJA
Sed faru almenaŭ etan promenadon.

RAGNAR
Jes, faru. Mi akompanos vin.

BROVIK
(impete) Mi ne foriros antaŭ ol li venas! Ĉi-vespere mi alparolos
lin rekte — (subpreme kolera) al li — la ĉefo.

KAJA
(en timo) Ho ne, onklo, — nepre atendu pri tio!

RAGNAR
Jes, atendu do, patro!

BROVIK
(spiras pene) Hah, — hah —! Mi, mi vere ne havas tempon atendi
multe pli longe.

KAJA
(aŭskultante) Tŝ! Jen mi aŭdas lin malsupre sur la ŝtuparo!

(Ĉiuj tri reiras al sia laboro. Mallonga silento.)

(Konstruestro Halvard Solness envenas tra la antaŭĉambra pordo.
Li estas iom aĝa, sana kaj forta, kun dense tondita, krispa hararo,
malhelaj lipharoj kaj malhelaj, dikaj brovoj. Li portas grizeverdan,
butonumitan jakon kun nefleksebla kolumo kaj larĝaj refaldaĵoj. Sur
la kapo li havas molan, grizan feltĉapon, kaj sub la brako kelkajn
paperujojn.)

KONSTRUESTRO SOLNESS
(ĉe la pordo, montras al la desegnejo kaj demandas flustre) Ĉu ili
eliris?

KAJA
(mallaŭte, skuante la kapon) Ne. (Ŝi deprenas la okulŝirmilon.)

(Solness iras antaŭen sur la planko, ĵetas sian ĉapelon sur
seĝon, metas la ujojn sur la tablon apud la sofo, kaj denove
proksimiĝas al la pupitro. _Kaja_ senhalte skribas, sed aspektas
nerve maltrankvila.)

SOLNESS
(laŭte) Kion vi tie enskribas, fraŭlino Fosli?

KAJA
(ekskuiĝas) Ho, estas nur io, kio —

SOLNESS
Vidigu, fraŭlino. (klinas sin super ŝin, pretendante rigardi en la
ĉeflibron, kaj flustras) Kaja?

KAJA
(skribante; mallaŭte) Jes?

SOLNESS
Kial vi ĉiam deprenas tiun ŝirmilon, kiam mi venas?

KAJA
(kiel antaŭe) Ĉar mi aspektas malbele kun ĝi.

SOLNESS
(ridetas) Kaj _tion_ do ne _volas_, Kaja?

KAJA
(ekrigardas al li) Por nenio en la mondo. Ne en _viaj_ okuloj.

SOLNESS
(karesas milde ŝian hararon) Kompatinda, kara, eta Kaja —

KAJA
(klinas la kapon) Tŝ, — ili povas aŭdi vin!

(_Solness_ paŝadas trans la plankon dekstren, turnas sin kaj haltas
apud la pordo de la desegnejo.)

SOLNESS
Ĉu iu venis por konsulti min?

RAGNAR
(ekstaras) Jes, la juna paro, kiu deziras konstruigi la vilaon
ekstere sur Løvstrand.

SOLNESS
(grumblante) Nu _ili_? _Ili_ devas atendi. Mi ankoraŭ ne sufiĉe
pripensis la planon.

RAGNAR
(pli proksime, iom hezitante) Urĝas por ili ekhavi la
desegnaĵojn.

SOLNESS
(kiel antaŭe) Jes, je Dio, — tion volas ja ĉiuj!

BROVIK
(ekrigardas) Ĉar ili forte sopiras transloĝiĝi en propran domon,
ili diris.

SOLNESS
Nu ja; jes ja. _Tion_ ni ja scias! Kaj ili akceptas kion ajn.
Kontentaj pri tia aŭ tia loĝejo. Nur ia restadejo. Sed nenia hejmo.
Ne dankon! Ke ili turnu sin al iu alia. Diru _tion_ al ili, kiam ili
revenos.

BROVIK
(puŝas la okulvitrojn supren al la frunto, kaj ekrigardas lin
surprizite) Al iu alia? Ĉu vi volus fordoni tiun laboron?

SOLNESS
(senpacience) Jes, jes, jes, je diablo! Se tiel estu —. Prefere tio
ol konstrui sencele en la aero. (ekkrie) Ĉar mi ja apenaŭ konas
tiujn homojn!

BROVIK
La homoj estas sufiĉe solidaj. Ragnar konas ilin. Li vizitadas la
familion. Tre solidaj homoj.

SOLNESS
Ho, solidaj, — solidaj! Ne temas ja pri _tio_. Je Dio, — ĉu eĉ ne
_vi_ komprenas min? (impete) Mi ne volas implikiĝi en io kun tiuj
fremdaj homoj. Ke ili turnu sin al kiu ajn!

BROVIK
(ekstaras) Ĉu _tio_ estas via sincera opinio?

SOLNESS
(moroze) Jes, estas. — Definitive. (Li paŝadas antaŭen tra
la ĉambro.)

(_Brovik_ interŝanĝas ekrigardon kun _Ragnar_, kiu faras avertan
geston. Poste li iras en la antaŭan ĉambron.)

BROVIK
Permesu al mi paroli kelkajn vortojn kun vi?

SOLNESS
Bone.

BROVIK
(al _Kaja_) Eniru _tien_ dume, vi.

KAJA
(timeme) Ho, sed onklo —

BROVIK
Faru kiel mi diras, infano. Kaj fermu la pordon post vi.

(_Kaja_ iras hezitante en la desegnejon, ekrigardas timeme kaj pete
al _Solness_, kaj fermas la pordon.)

BROVIK
(iom mallaŭte) Mi ne volas, ke la infanoj sciu, kiel malbone statas
pri mi.

SOLNESS
Jes, vi vere aspektas malsane nuntempe.

BROVIK
Pri mi estas baldaŭ finite. La fortoj malkreskas — de tago al tago.

SOLNESS
Sidu iomete.

BROVIK
Dankon, — se mi rajtas?

SOLNESS
(tiras la apogseĝon pli konvena) Jen. Bonvolu. — Nu?

BROVIK
(kun peno eksidas) Jes, estas tio pri Ragnar. Estas _tio_, kio estas
la plej premiga. Kio fariĝos el li?

SOLNESS
Via filo, li kompreneble restos ĉi tie ĉe mi tiom longe, kiom li
deziras.

BROVIK
Estas ja ĝuste _tio_, kion li ne volas. Trovas ke li ne povas — nun
ne plu.

SOLNESS
Nu, li havas ja bonajn kondiĉojn, mi opinius. Sed se li postulus
pli, mi ne estus malinklina al —

BROVIK
Ne, ne! Tute ne temas pri _tio_. (senpacience) Sed li devas iam havi
okazon labori memstare, ankaŭ li!

SOLNESS
(ne lin rigardante) Ĉu vi opinias, ke Ragnar havas talentojn
necesajn por tio?

BROVIK
Ne, _jen_ la teruraĵo — ke mi komencis dubi pri la knabo. Ĉar vi
ja neniam diris eĉ — eĉ unu solan kuraĝigan vorton pri li. Sed
tamen ŝajnas al mi, ke nenio alia eblas. _Devas_ esti talentoj
en li.

SOLNESS
Nu, sed li ja nenion lernis — tiel funde. Escepte desegni.

BROVIK
(rigardas lin kun kaŝa malamo kaj diras raŭke:) Ankaŭ _vi_ ne
multe estis lerninta pri la fako, kiam vi servis ĉe mi. Sed vi tamen
ekkomencis, vi. (spiras peze) Kaj progresis. Kaj superis min kaj —
kaj multajn aliajn.

SOLNESS
Jes, vidu, — fariĝis tiel por _mi_.

BROVIK
Vi pravas. Ĉio fariĝis por vi. Sed vi do ne havas koron por lasi
min iri tombejen — sen vidi por kio Ragnar taŭgas. Kaj mi ankaŭ
dezirus vidi ilin geedziĝintaj — antaŭ ol mi forpasos.

SOLNESS
(akre) Ĉu estas ŝi, kiu tion volas?

BROVIK
Ne tiom Kaja. Sed Ragnar priparolas tion ĉiun tagon. (pete) Vi
_devas_, — vi _devas_ helpi lin al iu memstara laboro nun! Mi
_devas_ vidi ion, kion la knabo faris. Ĉu vi aŭdas?

SOLNESS
(kolere) Sed, je la diablo, mi ne povas tiri mendojn por li de la
luno!

BROVIK
Ĝuste nun li povas ekhavi bonan mendon. Grandan laboron.

SOLNESS
(maltrankvila, ekmire) Ĉu _li_?

BROVIK
Se vi donus vian konsenton.

SOLNESS
Kia laboro estas _tiu_?

BROVIK
(iom hezite) Li povos konstrui tiun vilaon tie sur Løvstrand.

SOLNESS
Tiun! Sed ĝin mi ja mem konstruos!

BROVIK
Ho, _vi_ ja ne vere emas.

SOLNESS
(ekkoleras) Ne emas! Mi! Kiu kuraĝas diri tion?

BROVIK
Vi ja mem ĵus diris.

SOLNESS
Ho, ne atentu kion mi tiel — _diras_. — Ĉu ili petis al Ragnar
konstrui la vilaon?

BROVIK
Jes. Li ja konas la familion. Kaj li faris, — nur pro amuziĝo —
faris desegnaĵojn kaj kalkulon kaj la kromon —

SOLNESS
Kaj pri la desegnaĵoj ili estas kontentaj? Tiuj kiuj loĝos tie?

BROVIK
Jes. Se vi nur volus trarigardi ilin kaj aprobi, ili —

SOLNESS
Ili volus igi Ragnar konstrui la hejmon por si?

BROVIK
Ege plaĉis al ili, kion li prezentis. Ŝajnis al ili ke estas io
tute nova. Jen kion ili diris.

SOLNESS
Hoho! _Nova_! Ne tia eksmoda senvaloraĵo, kian _mi_ kutimas
konstrui!

BROVIK
Ŝajnis al ili, ke estas io _alia_.

SOLNESS
(en subpremata kolero) Do estis pro Ragnar, ke ili venis — dum mi
estis for!

BROVIK
Ili venis por vin saluti. Kaj demandi, ĉu vi estus volema retiri
vin —

SOLNESS
(ekkoleras) Retiri min! Mi!

BROVIK
Se vi trovus, ke la desegnaĵoj de Ragnar —

SOLNESS
Mi! Retiri min por via filo!

BROVIK
Retiri vin de la interkonsento, ili pensis.

SOLNESS
Ho, tio ja estas la sama. (ridas kolere) Nu, ĉu tiel! Halvard
Solness, — li nun komencu retiri sin! Doni lokon al tiuj, kiuj estas
pli junaj. Al la plej junaj, eble! Nur doni lokon! Lokon! Lokon!

BROVIK
Je Dio, estas ja loko por pli ol nur unu sola —

SOLNESS
Ho, ne estas tiel _ege_ sufiĉa loko ĉi tie. Nu, pri _tio_ estu kiel
estu. Sed mi neniam retiros min! Neniam cedos al kiu ajn! Neniam
libervole. Neniam je mia vivo mi _tion_ faros!

BROVIK
(ekstaras pene) Mi do eliru el la vivo sen trankvilo? Sen ĝojo? Sen
fido kaj kredo pri Ragnar? Sen vidi unu solan verkon de li? Ĉu tion
mi faru?

SOLNESS
(duone turnas sin flanken kaj murmuras) Hm, — ne plu demandu.

BROVIK
Jes, respondu pri _tio_. Ĉu mi eliru el la vivo tute mizera?

SOLNESS
(aspekte luktas kun si mem; fine li diras per mallaŭta, sed firma
voĉo) Vi iru el la vivo tiel, kiel vi laŭ eblecoj scias kaj
povas.

BROVIK
Do, tiel estu. (li paŝas trans la plankon)

SOLNESS
(postiras, duone malespera) Mi ja ne _povas_ alie, komprenu! Mi ja
_estas_ kia mi _estas_! Kaj _rekrei_ min mem mi ja ne povas!

BROVIK
Ne, ne, — vi eble ne povas. (ŝancelas kaj haltas apud la
sofotablo) Permesu al mi glason da akvo?

SOLNESS
Bonvolu. (verŝas kaj etendas al li la glason)

BROVIK
Dankon. (trinkas kaj demetas la glason)

(_Solness_ iras kaj malfermas la pordon al la desegnejo.)

SOLNESS
Ragnar, — vi devas akompani vian patron hejmen.

(_Ragnar_ ekstaras rapide. Li kaj _Kaja_ venas en la laborejon.)

RAGNAR
Kio estas, patro?

BROVIK
Prenu min sub la brako. Kaj ni iru.

RAGNAR
Jes bone. Vestu vin ankaŭ vi, Kaja.

SOLNESS
Fraŭlino Fosli devas resti. Nur momenton. _Mi_ havas leteron
skribendan.

BROVIK
(rigardas al _Solness_) Bonan nokton. Dormu bone — se vi povos.

SOLNESS
Bonan nokton.

(_Brovik_ kaj _Ragnar_ eliras tra la antaŭĉambra pordo. _Kaja_ iras
al la pupitro. _Solness_ staras kun klinita kapo dekstre apud la
apogseĝo.)

KAJA
(necerta) Ĉu estas letero —?

SOLNESS
(mallonge) Ne, kompreneble ne. (rigardas ŝin severe) Kaja!

KAJA
(timeme, mallaŭte) Jes?

SOLNESS
(montras ordone per la fingro al la planko) Venu ĉi tien! Tuj!

KAJA
(hezite) Jes.

SOLNESS
(kiel antaŭe) Pli proksimen!

KAJA
(obeas) Kion vi volas?

SOLNESS
(rigardas ŝin momenton) Ĉu estas _vi_, kiun mi devas danki por
tio ĉi?

KAJA
Ne, ne, tion ne kredu!

SOLNESS
Sed edziniĝi, — tion vi ja nun volas.

KAJA
(mallaŭte) Ragnar kaj mi estas gefianĉoj kvar — kvin jarojn, kaj
tial —

SOLNESS
Kaj vi opinias, ke tio devas havi finon. Ĉu tiel estas?

KAJA
Ragnar kaj onklo diras, ke mi _devas_. Kaj tial mi ja devas cedi.

SOLNESS
(pli indulge) Kaja, ĉu vi ne tamen iomete amas Ragnar?

KAJA
Mi foje multe amis Ragnar. — Antaŭ ol mi venis al vi.

SOLNESS
Sed nun ne plu? Tute ne?

KAJA
(pasie, plektas la manojn antaŭ li) Ho, vi ja scias, ke nun mi nur
amas unu solan! Neniun alian en la tuta mondo. Neniam amos
aliulon!

SOLNESS
Jes, tiel vi parolas. Kaj tamen vi foriros de mi. Lasos min sidi sola
kun ĉio!

KAJA
Sed ĉu mi ne povus resti ĉe vi, eĉ se Ragnar —?

SOLNESS
(rifuzante) Ne, ne, tio tute ne eblas. Se Ragnar foriros, kaj
komencos labori memstare, li ja mem bezonos vin.

KAJA
(tordas la manojn) Ho, ŝajnas al mi, ke mi ne _povas_ disiĝi de
vi! Estas ja tute, tute neeble, mi pensas!

SOLNESS
Do zorgu, ke Ragnar forlasos tiujn stultajn ideojn. Edziniĝu al li
se vi volas — (ŝanĝas tonon) persvadu lin resti en sia bona ofico
ĉe mi. Tiel mi ja povas reteni ankaŭ _vin_, kara Kaja.

KAJA
Ho jes, kiel belege estus, se povus tiel aranĝiĝi!

SOLNESS
(kaptas ŝin per ambaŭ manoj ĉe la kapo kaj flustras) Ĉar mi ne
_povas_ esti sen vi, komprenu. Devas havi vin ĉe mi ĉiun tagon.

KAJA
(nervoze ravita) Ho Dio! Ho Dio!

SOLNESS
(kisas ŝian hararon) Kaja, — Kaja!

KAJA
(genuas antaŭ li) Ho kiel bona vi estas al mi! Kiel nedireble
bona!

SOLNESS
(impete) Ekstaru! Ekstaru do, je diab—! Ŝajnas al mi, ke iu venas!
(helpas ŝin ekstari. Ŝi ŝancelas al la pupitro.)

(_Sinjorino Solness_ aperas ĉe la pordo dekstre. Ŝi aspektas magre
kaj kun ĉagrenoj, kun ioma spuro de pasinta beleco. Blondaj,
pendantaj bukloj. Elegante, nigre vestita. Parolas iom malrapide kaj
per plendanta voĉo.)

SINJORINO SOLNESS
(ĉe la pordo) Halvard!

SOLNESS
(turnas sin) Ho, ĉu vi, kara —?

SINJORINO SOLNESS
(kun rigardo al _Kaja_) Mi venas al ĝeno, mi komprenas.

SOLNESS
Tute ne. Fraŭlino Fosli nur skribos ankoraŭ letereton.

SINJORINO SOLNESS
Jes, tion mi vidas.

SOLNESS
Kion vi do volas de mi, Aline?

SINJORINO SOLNESS
Mi nur volas diri, ke doktoro Herdal sidas en la angulĉambro. Ĉu
eble ankaŭ vi envenos, Halvard?

SOLNESS
(rigardas ŝin suspekteme) Hm, — ĉu la doktoro nepre volas paroli
kun mi?

SINJORINO SOLNESS
Ne precize nepre. Li venis al mi vizite. Kaj kompreneble li deziras
saluti vin samtempe.

SOLNESS
(ridas silente) Mi imagas tion, jes. Nu, vi do petu lin iomete
atendi.

SINJORINO SOLNESS
Kaj vi do venos al li iom poste?

SOLNESS
Eble poste, — poste, kara. Post iom.

SINJORINO SOLNESS
(kun denova rigardo al _Kaja_) Nu, ne forgesu do, Halvard.
(retiras sin kaj fermas la pordon post si)

KAJA
(mallaŭte) Ho Dio, ho Dio, — la sinjorino certe pensas ion malbonan
pri mi!

SOLNESS
Tute ne. Almenaŭ ne pli ol ordinare. Sed tamen estas pli bone, ke vi
nun foriru, Kaja.

KAJA
Jes, jes, nun mi _devas_ foriri.

SOLNESS
(severe) Kaj vi metos tion alian en ordo por mi. Ĉu vi aŭdas?

KAJA
Ho, se vere dependus nur de _mi_ —

SOLNESS
Mi _volas_ havi tion en ordo, mi diras! Kaj jam morgaŭ!

KAJA
(timeme) Se ne eblas alimaniere, mi volonte rompos la fianĉecon.

SOLNESS
(ekscite) Rompi la fianĉecon! Ĉu vi estas freneza! Vi volas rompi —?

KAJA
(malespere) Jes, prefere tion. Ĉar mi _devas_, — mi _devas_ resti
ĉe vi! Ne _povas_ foriri de vi! Estas tiel — tiel tute neeble!

SOLNESS
(ekflamiĝas) Sed, je diablo, — kaj Ragnar! Estas ja ĝuste Ragnar
kiun mi —

KAJA
(rigardas lin per timigitaj okuloj) Ĉu estas precipe pro Ragnar, ke
— ke vi —?

SOLNESS
(regas sin) Ho ne, certe ne! Vi do nenion komprenas. (milde kaj
mallaŭte) Kompreneble estas _vi_, kiun mi deziras havi. Unue vi,
Kaja. Sed ĝuste tial vi devas persvadi ankaŭ Ragnar, ke li restu en
la okupo. Nu, nu, — iru nun hejmen.

KAJA
Jes, jes, bonan nokton do.

SOLNESS
Bonan nokton. (kiam ŝi estas elironta) Aŭskultu! Ĉu la
desegnaĵoj de Ragnar estas tie ene?

KAJA
Jes, mi ne vidis ke li kunprenis ilin.

SOLNESS
Do, eniru, kaj trovu ilin por mi. Eble mi povus tamen trarigardi
ilin.

KAJA
(ĝoja) Ho jes, faru tion!

SOLNESS
Pro vi, kara Kaja. Nu, rapidu por trovi ilin!

(_Kaja_ rapidas en la desegnejon, serĉas timeme en la tirkesto,
eltrovas dokumentujon kaj alportas ĝin.)

KAJA
Jen ĉiuj desegnaĵoj.

SOLNESS
Metu ilin tien sur la tablon.

KAJA
(demetas la ujon) Bonan nokton, do. (pete) Kaj pensu bone kaj
ĝentile pri mi.

SOLNESS
Ho, tion mi ja ĉiam faras. Bonan nokton, kara eta Kaja. (ekrigardas
dekstren) Do foriru!

(_Sinjorino Solness_ kaj _doktoro Herdal_ venas tra la pordo dekstre.
Li estas iom aĝa, diketa sinjoro kun ronda, memkontenta vizaĝo,
senbarba, kun maldensa, hela hararo, kaj portas orajn okulvitrojn.)

SINJORINO SOLNESS
(ankoraŭ ĉe la pordo) Halvard, mi ne povas plu reteni la
doktoron.

SOLNESS
Nu, do venu ĉi tien.

SINJORINO SOLNESS
(al _Kaja_, kiu estingas la pupitran lampon) Vi jam finis la leteron,
fraŭlino?

KAJA
(konfuzita) La leteron —?

SOLNESS
Jes, estis mallonga.

SINJORINO SOLNESS
Certe estis tre mallonga.

SOLNESS
Vi povas foriri, fraŭlino Fosli. Kaj revenu ĝustatempe morgaŭ.

KAJA
Mi faros. — Bonan nokton, sinjorino. (Ŝi eliras tra la
antaŭĉambra pordo)

SINJORINO SOLNESS
Certe estas bone por vi, Halvard, ke vi ekhavis tiun fraŭlinon.

SOLNESS
Jes, efektive. Ŝi estas uzebla por io el ĉio, ŝi.

SINJORINO SOLNESS
Laŭŝajne ŝi estas.

DOKTORO HERDAL
Ankaŭ lerta en librotenado, ĉu?

SOLNESS
Nu, — ioman sperton ŝi ja akiris dum tiuj du jaroj. Kaj ŝi estas
ĝentila kaj bonvolas fari kion ajn.

SINJORINO SOLNESS
Jes _tio_ devas ja esti granda agrableco —

SOLNESS
_Tiel_ estas. Precipe kiam oni ne estas dorlotita en tiu rilato.

SINJORINO SOLNESS
(milde riproĉe) Ĉu _tion_ vi povas diri, Halvard?

SOLNESS
Ho ne, ne, kara Aline. Mi petas pardonon.

SINJORINO SOLNESS
Neniu kaŭzo. — Nu, doktoro, vi do revenos poste por trinki teon ĉe
ni?

DOKTORO HERDAL
Tuj post la vizito al iu malsanulo mi venos.

SINJORINO SOLNESS
Tre afable. (Ŝi eliras tra la pordo dekstre.)

SOLNESS
Ĉu urĝas, doktoro?

DOKTORO HERDAL
Ne, tute ne.

SOLNESS
Ĉu ni iomete interparolu?

DOKTORO HERDAL
Jes, bonvole.

SOLNESS
Ni eksidu.

(Li montras por la doktoro lokon en la balancseĝo kaj mem eksidas en
la apogseĝon)

SOLNESS
(rigardas lin esplore) Diru al mi, — ĉu vi ion rimarkis pri
Aline?

DOKTORO HERDAL
Nun, kiam ŝi estis ĉi tie, vi aludas?

SOLNESS
Jes. Rilate al _mi_. Ĉu vi ion rimarkis?

DOKTORO HERDAL
(ridetas) Jes, je diablo, — ne estis eviteble rimarki, ke via
edzino, — hm —

SOLNESS
Nu?

DOKTORO HERDAL
— ke via edzino ne aparte ŝatas tiun fraŭlinon Fosli.

SOLNESS
Nenion alian? Tion mi ja mem rimarkis.

DOKTORO HERDAL
Kaj tio ja ne estas stranga.

SOLNESS
Kio?

DOKTORO HERDAL
Ke ŝi ne precipe ŝatas, ke vi tiel tagon post tago havas alian
virinon ĉe vi.

SOLNESS
Ne, ne, vi eble pravas. Kaj ankaŭ Aline. Sed tiu afero, — ĝi ne
povas esti alia.

DOKTORO HERDAL
Ĉu vi ne povas dungi oficiston?

SOLNESS
La unuan ulon sin prezentantan? Ne dankon, — per tio mi ne povas
kontentiĝi.

DOKTORO HERDAL
Sed ĉar via edzino —? Tiel malforta, kia ŝi estas —. Ĉar ŝi ne
eltenas vidi tion ĉi?

SOLNESS
Jes, je Dio, devas esti kiel estas — mi dirus. Mi _devas_ reteni
Kaja Fosli. Ne povas uzi iun alian ol ĝuste ŝin.

DOKTORO HERDAL
Neniun alian?

SOLNESS
(mallonge) Ne, neniun alian.

DOKTORO HERDAL
(tiras la seĝon pli proksimen) Aŭskultu nun, kara sinjoro Solness.
Permesu al mi fari demandon en plena konfido.

SOLNESS
Jes, bonvolu.

DOKTORO HERDAL
La virinoj, vidu, — en certaj aferoj ili havas damnite bonan
spurflaron —

SOLNESS
Ili ja havas. Certe. Sed —?

DOKTORO HERDAL
Nu. Do, aŭskultu. Ĉar via edzino tute ne povas toleri tiun Kaja
Fosli —?

SOLNESS
Jes, kio do?

DOKTORO HERDAL
— ĉu ŝi ne havas ian — ian etan kaŭzon por tiu senvola
maltoleremo?

SOLNESS
(rigardas lin kaj ekstaras) Hoho!

DOKTORO HERDAL
Ne ofendiĝu. Sed ĉu ŝi ne _havas_?

SOLNESS
(mallonge kaj decide) Ne.

DOKTORO HERDAL
Tute neniun kaŭzon do?

SOLNESS
Neniun alian kaŭzon ol sian propran suspektemon.

DOKTORO HERDAL
Mi scias, ke vi konis multajn virinojn dum via vivo.

SOLNESS
Jes, mi konis.

DOKTORO HERDAL
Kaj ankaŭ trovas kelkajn el ili allogaj.

SOLNESS
Ho jes, ankaŭ tio.

DOKTORO HERDAL
Sed en tio ĉi pri fraŭlino Fosli —? Do ne estas iu tiaĵo en tiu
ĉi rilato?

SOLNESS
Ne. Nenio — de _mia_ flanko.

DOKTORO HERDAL
Sed de ŝia?

SOLNESS
Pri tio mi opinias, ke vi ne rajtas demandi, doktoro.

DOKTORO HERDAL
Ni eliris de la spurflaro de via edzino.

SOLNESS
Ni ja faris. Kaj pri tio — (malaltigas la voĉon) La spurflaro de
Aline, kiel vi diras, — ĝi en certa maniero eltenis la provon, ĝi.

DOKTORO HERDAL
Nu, — jen _jen_!

SOLNESS
(eksidas) Doktoro Herdal, — mi nun rakontos al vi pri stranga
okazaĵo. Se vi do volas aŭskulti.

DOKTORO HERDAL
Mi volonte aŭskultas strangajn rakontojn.

SOLNESS
Nu, bone. Vi eble memoras, ke mi prenis Knut Brovik kaj la filon en
mian servon, — kiam ege malprogresis por la maljunulo.

DOKTORO HERDAL
Pri tio mi estas ja informita, jes.

SOLNESS
Ĉar ili ja estas paro da lertuloj, tiuj du. Ili havas talentojn,
ambaŭ siaflanke. Sed jen la filo ekpensis fianĉiĝi. Sekve,
kompreneble, li volis edziĝi, — kaj komenci konstrui mem. Ĉar tiel
ja pensas ili ĉiuj, la junuloj.

DOKTORO HERDAL
(ridas) Jes, ili havas tiun malbonan kutimon, ke ili volas
kuniĝi.

SOLNESS
Nu. Sed pri tio _mi_ ja ne povis esti kontenta. Ĉar mi ja mem
bezonis Ragnar. Kaj ankaŭ la maljunulon. Li estas ja tre lerta por
kalkuli porteblecon kaj volumon — kaj ĉiajn tiajn diablaĵojn,
li.

DOKTORO HERDAL
Nu ja, ankaŭ tio ja apartenas al la metio.

SOLNESS
Jes certe. Sed Ragnar, li volis absolute komenci memstare. Nenio
malhelpis _tion_.

DOKTORO HERDAL
Sed li ja tamen restis ĉe vi.

SOLNESS
Jes, aŭdu nun. Unu tagon tiu Kaja Fosli venis en ilian desegnejon
kun misio. Ŝi neniam antaŭe estis tie. Kiam mi vidis kiel kore ili
ĉarmiĝis unu de la alia, mi ekhavis la penson, ke se mi povis dungi
ŝin en la oficejo, eble Ragnar restus, ankaŭ li.

DOKTORO HERDAL
Estis ja komprenebla penso.

SOLNESS
Jes, sed tiam mi neniel aludis pri io tia. Nur staris ŝin rigardante
— kaj ege deziris havi ŝin ĉi tie. Mi iomete afable parolis kun
ŝi, — tiel pri sensignifaĵoj. Kaj poste ŝi foriris.

DOKTORO HERDAL
Nu?

SOLNESS
Sed la sekvan tagon, je la vespero, kiam Brovik kaj Ragnar estis
irintaj hejmen, ŝi revenis al mi kaj kondutis kvazaŭ mi estus
farinta interkonsenton kun ŝi.

DOKTORO HERDAL
Interkonsenton? Pri kio?

SOLNESS
Ĝuste pri _tio_, kion kaŝe mi estis dezirinta. Sed kion mi tute ne
menciis eĉ per unu sola vorto.

DOKTORO HERDAL
Tre strange.

SOLNESS
Jes, ĉu ne? Kaj nun ŝi volis scii kion ŝi devus fari ĉi tie. Ĉu
ŝi komencu tuj la sekvan matenon. Kaj tiel plu.

DOKTORO HERDAL
Ĉu vi ne opinias, ke ŝi tion faris por povi esti kune kun sia
amanto?

SOLNESS
Ankaŭ _mi_ havis tiun penson en la komenco. Sed ne estis tiel. De
_li_ ŝi kvazaŭ tute forglitis, — kiam ŝi estis establita ĉe
mi.

DOKTORO HERDAL
Forglitis al vi do?

SOLNESS
Jes, komplete. Mi povas rimarki, ke ŝi sentas mian rigardon al si de
malantaŭe. Ŝi tremas, eĉ se mi nur proksimiĝas al ŝi. Kion vi
pensas pri _tio_?

DOKTORO HERDAL
Hm, — estas ja klarigeble.

SOLNESS
Nu, sed jen tio alia? Ke ŝi kredis ke mi estis dirinta al ŝi tion,
kion mi nur volis kaj deziris — tiel silente. Interne. Por mi mem.
Kion vi diras pri tio? Ĉu vi povas klarigi al mi tiaĵon, doktoro
Herdal?

DOKTORO HERDAL
Ne, pri tiaĵoj mi ne okupas min.

SOLNESS
Tion mi antaŭsentus. Tial ĝis nun mi ne volis paroli pri tio. —
Sed estas diable embarase laŭlonge, komprenu. Jen mi devas ĉiun
tagon ŝajnigi kvazaŭ mi —. Kaj estas ja bedaŭrinde por ŝi, la
kompatindulino. (impete) Sed mi ne _povas_ ion alian! Ĉar se _ŝi_
forkuros de mi, — ankaŭ Ragnar foriros.

DOKTORO HERDAL
Kaj vi ne rakontis al via edzino la konekson en tio ĉi?

SOLNESS
Ne.

DOKTORO HERDAL
Sed, je Dio, kial vi ne faras?

SOLNESS
(fiksrigardas lin kaj diras mallaŭte) Ĉar ŝajnas al mi ke estas
kvazaŭ — kvazaŭ ia bonfara memturmentado por mi en _tio,_ ke
Aline rajtas esti maljusta al mi.

DOKTORO HERDAL
(agitas la kapon) El tio ĉi mi komprenas eĉ ne dian vorteron.

SOLNESS
Jen vidu, — estas ja kvazaŭ iu partopago por senlima, senmezura
ŝuldo —

DOKTORO HERDAL
Al via edzino?

SOLNESS
Jes. Kaj tio iomete malpezigas la konsciencon. Oni povas spiri iom
pli libere momenton, komprenu.

DOKTORO HERDAL
Je Dio, ĉu mi vorton komprenas —

SOLNESS
(interrompas; denove ekstaras) Jes, jes, jes, — do ni ne plu parolu
pri tio.

(Li paŝadas sur la planko, revenas kaj haltas ĉe la tablo.)

SOLNESS
(rigardas la doktoron kun ŝercema rideto) Certe ŝajnas al vi, ke
vi lerte ekigis min rakonti, doktoro?

DOKTORO HERDAL
(iom ĉagrenita) Igis vin rakonti? Ankaŭ el tio mi nenion
komprenas, sinjoro Solness.

SOLNESS
Ho, diru nur tute malkaŝe. Mi ja bone rimarkis tion, komprenu!

DOKTORO HERDAL
_Kion_ vi rimarkis?

SOLNESS
(mallaŭte, malrapide) Ke vi afablas ĉi tie tenante okulon sur
min.

DOKTORO HERDAL
Ĉu _mi_! Diable, kial mi _tion_ farus?

SOLNESS
Ĉar vi kredas, ke mi — (ekscite) Nu, je diablo, — vi kredas la
samon pri mi kiel Aline!

DOKTORO HERDAL
Kaj kion do _ŝi_ kredas pri vi?

SOLNESS
(denove sinrega) Ŝi komencas kredi, ke mi estas tiel — tiel —
malsana.

DOKTORO HERDAL
Malsana! _Vi_! Pri tio ŝi neniam eligis vivan vorton al mi. Kio do
estus al vi, kara?

SOLNESS
(klinas sin sur la seĝdorson kaj flustras) Aline kredadas, ke mi
estas freneza. _Jen_ kion ŝi kredas.

DOKTORO HERDAL
(ekstaras) Sed kara bona sinjoro Solness —!

SOLNESS
Jes, je mia eterna savo —! Tiel estas. Kaj _tion_ ŝi ankaŭ
kredigis al _vi_! Ho, mi povas certigi vin, doktoro, — mi klare
rimarkas tion el via sinteno. Ĉar tiel facile ne estas ruzi kontraŭ
mi, vi sciu.

DOKTORO HERDAL
(rigardas lin en surprizo) Neniam, sinjoro Solness — neniam tian
penson mi ekhavis.

SOLNESS
(kun malkredema rideto) Ĉu? Vere ne, ĉu?

DOKTORO HERDAL
Neniam! Kaj certe neniam via edzino. Pri tio mi opinias, ke mi povus
ĵuri.

SOLNESS
Nu, pri tio vi prefere rezignus. Ĉar iamaniere, vidu, ŝi — ŝi
eble havus kaŭzon por kredi ion tian.

DOKTORO HERDAL
Ne, nun mi vere devas diri —!

SOLNESS
(interrompante, elsvingas la manon) Bone, bone, kara doktoro, — ni
tion ĉi ne pli profunde priparolu. Pli bone estas, ke ĉiu tenas sin
al _la sia_. (ŝanĝas al silenta gajeco) Sed aŭskultu nun,
doktoro — hm —

DOKTORO HERDAL
Jes?

SOLNESS
Ĉar vi tamen ne kredas, ke mi estas — tiel — malsana — aŭ
freneza — kaj tiel plu —

DOKTORO HERDAL
Kion do, vi aludas?

SOLNESS
Tial vi certe imagas, ke mi estas treege feliĉa viro?

DOKTORO HERDAL
Ĉu _tio_ do estus nura imago?

SOLNESS
(ridas) Ne, ne, — komprenu min! Je Dio! Imagu, — esti konstruestro
Solness! Halvard Solness! Ho jes, dankon!

DOKTORO HERDAL
Jes, mi devas konfesi, ke al _mi_ ŝajnas kvazaŭ la feliĉo sekvis
vin en vere nekredebla grado.

SOLNESS
(subpremas sombran rideton) Ĝi faris. Mi ne povas plendi pri _tio_.

DOKTORO HERDAL
Unue ja brulis tiu malnova, terura rabistkastelo por vi. Kaj _tio_
estis ja granda bonŝanco.

SOLNESS
(serioze) Estis la familia hejmo de Aline, kiu forbrulis. Memoru
_tion_.

DOKTORO HERDAL
Jes, por _ŝi_ tio certe estis peza aflikto.

SOLNESS
Ĝis hodiaŭ ŝi ne liberiĝis el ĝi. Eĉ ne post tiuj dek du — dek
tri jaroj.

DOKTORO HERDAL
Kio sekvis poste certe estis la plej peza bato por ŝi.

SOLNESS
Io kun la alia.

DOKTORO HERDAL
Sed vi, — vi mem, — vi progresis pro tio. Komencis kiel malriĉa
knabo el la kamparo, — kaj staras nun kiel la unua en via branĉo.
Ho jes, sinjoro Solness, _vi_ ja vere estis bonŝanca.

SOLNESS
(ekrigardas lin eviteme) Jes, sed estas ja ĝuste _tio_, kion mi tiel
forte timas.

DOKTORO HERDAL
Timas? Ĉar la sukceso sekvas vin?

SOLNESS
Frue kaj malfrue mi timas, — timas. Ĉar iam la ŝanĝiĝo ja venos,
komprenu.

DOKTORO HERDAL
Babilaĵo! De kie venus la ŝanĝiĝo?

SOLNESS
(firme kaj certe) Venos de la junularo.

DOKTORO HERDAL
Pa! La junularo! Vi ja ne estas eksmoda, vi, mi opinius. Ho ne, — Vi
staras ja nun tiel solide ĉi tie, kiel neniam antaŭe.

SOLNESS
La ŝanĝiĝo venos. Mi antaŭsentas. Kaj mi vidas ĝin proksimiĝi.
Iu komencas postuli: retiru vin por mi! Kaj ĉiuj la aliaj sturmas
post li kaj minacas kaj krias: spacon — spacon — spacon! Jes,
atentu nur, doktoro. Iam venos la junuloj frapante sur la pordon —

DOKTORO HERDAL
(ridetas) Nu, bona Dio, kio sekve?

SOLNESS
Kio sekve? Jes, tiam estos finite pri konstruestro Solness.

(Iu frapas la maldekstran pordon.)

SOLNESS
(skuiĝas) Kio _estas_? Ĉu vi aŭdis??

DOKTORO HERDAL
Iu frapis.

SOLNESS
(laŭte) Envenu!

(_Hilde Wangel_ envenas tra la antaŭĉambra pordo. Ŝi estas meze
alta, elasta kaj belstatura. Iom sunbruna. Vestita en turisma
kostumo, kun suprenfiksita jupo, kaj etendita maristkolumo kaj
maristĉapeto sur la kapo. Dorsosako, plejdo en rimeno kaj longa
montar-bastono.)

HILDE WANGEL
(iras kun brilantaj, ĝojaj okuloj al _Solness_) Bonan vesperon!

SOLNESS
(rigardas ŝin necerte) Bonan vesperon —

HILDE
(ridas) Aspekte vi ne rekonas min!

SOLNESS
Ne, vere mi devas diri, ke — tiel en la momento —

DOKTORO HERDAL
(proksimiĝas) Sed _mi_ rekonas vin, fraŭlino —

HILDE
(kontente) Ho, ĉu estas vi, kiu —!

DOKTORO HERDAL
Jes, certe estas mi. (al _Solness_) Ni renkontiĝis ĉi-somere supre
en montodometo. (al _Hilde_) Kio do okazis pri la aliaj virinoj?

HILDE
Ho, ili prenis la vojon okcidenten, ili.

DOKTORO HERDAL
Certe ne plaĉis al ili la bruo, kiun ni faris en la vespero.

HILDE
Ne, certe ili tion ne ŝatis.

DOKTORO HERDAL
(minacas per la fingro) Kaj ne estas eble nei, ke vi iomete koketis
kun ni.

HILDE
Tio estis ja pli amuza, ol sidi trikante ŝtrumpojn kune kun tiuj
virinoj.

DOKTORO HERDAL
(ridas) Mi tute samopinias kun vi!

SOLNESS
Ĉu vi venis al la urbo nun-vespere?

HILDE
Jes, mi ĵus venis.

DOKTORO HERDAL
Tute sola, fraŭlino Wangel?

HILDE
Jes!

SOLNESS
Wangel? Ĉu vi nomiĝas Wangel?

HILDE
(rigardas lin gaje, surprize) Kompreneble mi ja _tiel_ nomiĝas.

SOLNESS
Vi do estas filino de la distrikta kuracisto en Lysanger?

HILDE
(kiel antaŭe) Jes, kies filino mi alie estus?

SOLNESS
Nu, ni do renkontiĝis _tie_. La someron, kiam mi konstruis turon sur
la malnova preĝejo.

HILDE
(pli serioze) Jes, kompreneble tiam estis.

SOLNESS
Nu, estas longe de tiam.

HILDE
(rigardas lin firme) _Estas_ nun precize tiuj dek jaroj de tiam.

SOLNESS
Kaj tiam vi estis nur infano, mi pensas.

HILDE
(pase rimarkante) Tamen dek du — dek tri jarojn.

DOKTORO HERDAL
Ĉu estas la unua fojo, ke vi vizitas ĉi tiun urbon, fraŭlino
Wangel?

HILDE
Jes, vere estas.

SOLNESS
Kaj vi eble neniun konas ĉi tie?

HILDE
Neniun escepte vin. Jes, kaj vian edzinon.

SOLNESS
Nu, ankaŭ _ŝin_ vi konas?

HILDE
Nur _iomete_. Ni estis kune kelkajn tagojn en la sanatorio —

SOLNESS
Nu _tie_.

HILDE
Ŝi diris, ke mi venu viziti ŝin, se mi venus ĉi tien en la urbon.
(ridetas) Cetere inviti ne estus necese.

SOLNESS
Kaj ŝi neniam _tion_ priparolis —

(_Hilde_ metas la bastonon apud la fornon, malligas la dorsosakon kaj
metas ĝin kaj la plejdon sur la sofon. _Doktoro Herdal_ volas helpi
ŝin. _Solness_ staras ŝin rigardante.)

HILDE
(iras al li) Nu, do mi petas permeson resti ĉi tie ĉi tiun
nokton.

SOLNESS
Tio certe bone eblas.

HILDE
Ĉar mi ne havas aliajn vestaĵojn ol tiujn, kiujn mi nun surhavas.
Jes, kaj kompleton de subvestaĵoj en la dorsosako. Sed _tiu_ bezonas
lavadon. Ĉar ĝi estas tre malpura.

SOLNESS
Ho jes, _tio_ eblas. Mi nur informu mian edzinon —

DOKTORO HERDAL
Kaj intertempe mi faros mian viziton al tiu malsanulo.

SOLNESS
Jes, faru. Kaj poste vi ja revenos.

DOKTORO HERDAL
(ŝerce, kun ekrigardo al _Hilde_) Jes, pri tio vi povas ĵuri!
(ridas) Vi tamen profetis vere, sinjoro Solness!

SOLNESS
Kiel?

DOKTORO HERDAL
La junuloj _tamen_ venis frapante vian pordon.

SOLNESS
(vivigita) Jes, sed tamen alimaniere.

DOKTORO HERDAL
Jes. Sendube!

(Li eliras tra la antaŭĉambra pordo. _Solness_ malfermas la pordon
dekstre, kaj vokas en la apudan ĉambron.)

SOLNESS
Aline! Bonvolu enveni. Venis iu fraŭlino Wangel, kiun vi konas.

SINJORINO SOLNESS
(aperas ĉe la pordo) Kiu _estas,_ vi diras? (ekvidas _Hilde_) Ho,
ĉu estas _vi_? (alproksimiĝas kaj etendas manon) Vi do tamen venis
al la urbo.

SOLNESS
Fraŭlino Wangel ĵus alvenis. Kaj ŝi petas resti ĉi tie la
nokton.

SINJORINO SOLNESS
Ĉe ni? Jes kompreneble.

SOLNESS
Por ordigi siajn vestaĵojn, vidu.

SINJORINO SOLNESS
Mi zorgos pri vi kiel eble bone. Estas ja nur devo. Via valizo do
postvenos?

HILDE
Mi ne _havas_ valizon.

SINJORINO SOLNESS
Nu, tio ordiĝos, mi esperas. Sed nun vi devas kontentiĝi ĉi tie
ĉe mia edzo. Kaj mi prizorgos ĉambron agrablan por vi.

SOLNESS
Ĉu ni ne povas preni unu el la infanĉambretoj? Ĉar ili ja staras
tute pretaj.

SINJORINO SOLNESS
Ho jes. _Tie_ ni havas pli ol sufiĉe da loko. (al _Hilde_) Eksidu
nun kaj iomete ripozu. (Ŝi eliras dekstren)

(_Hilde_, kun la manoj sur la dorso, paŝadas en la ĉambro kaj
ekrigardas ion aŭ alian. _Solness_ staras antaŭ la tablo, ankaŭ li
kun la manoj surdorse, kaj ŝin sekvante per la okuloj.)

HILDE
(haltas kaj rigardas lin) Ĉu vi havas plurajn infanĉambretojn?

SOLNESS
Estas tri infanĉambretoj en la domo.

HILDE
Oho, multe. Vi do havas ege multajn infanojn, ĉu?

SOLNESS
Ne. Ni havas neniun infanon. Sed nun _vi_ ja povas esti infano
ĉi tie.

HILDE
Ĉi tiun nokton, jes. Mi ne krios. Mi provos dormi kiel ŝtono.

SOLNESS
Jes. Vi certe estas tre laca, mi pensas.

HILDE
Ho ne! Sed tamen —. Ĉar estas terure bonege kuŝi tiel
onĝante.

SOLNESS
Vi ofte sonĝas nokte, ĉu?

HILDE
Ho jes! Preskaŭ ĉiam.

SOLNESS
Pri kio vi _pleje_ sonĝas?

HILDE
Tion mi ne diras ĉi-vespere. Alian fojon — eble.

(Ŝi denove paŝadas sur la planko, haltas apud la pupitro kaj
foliumas iomete inter la libroj kaj la paperoj.)

SOLNESS
(iras pli proksimen) Ĉu vi ion serĉas?

HILDE
Ne, mi nur staras rigardante tion ĉi. (turnas sin) Eble mi ne
rajtas?

SOLNESS
Jes, bonvolu.

HILDE
Ĉu estas _vi_, kiu skribas en tiun grandan protokolon?

SOLNESS
Ne, tion faras la librotenistino.

HILDE
Virino?

SOLNESS
(ridetas) Jes, kompreneble.

HILDE
Tia, kian vi tenas ĉe vi tie ĉi?

SOLNESS
Jes.

HILDE
Ĉu ŝi estas edziniĝinta?

SOLNESS
Ŝi estas fraŭlino.

HILDE
Nu tiel.

SOLNESS
Sed ŝi eble baldaŭ edziniĝos.

HILDE
Estas bone por _ŝi_, tio.

SOLNESS
Sed ne precipe bone por _mi_. Ĉar tiam mi havos neniun por helpi min.

HILDE
Ĉu vi ne povas havigi iun alian, kiu estas same taŭga?

SOLNESS
Eble _vi_ volus resti ĉi tie kaj — kaj skribi en la protokolon?

HILDE
(rigardas lin de supre malsupren) Nu, _tion_ vi kredus! Ne dankon, —
tio ne okazu.

(Ŝi denove paŝadas trans la plankon kaj eksidas sur la
balancseĝon. Ankaŭ _Solness_ iras al la tablo.)

HILDE
(kvazaŭ daŭrigante) — ĉar ĉi tie certe estas aliaj eblecoj por
okupiĝi ol tiaĵoj. (rigardas lin ridete) Ĉu ne ankaŭ _vi_ tion opinias?

SOLNESS
Kompreneble. Unue vi eble volas viziti la butikojn por provizi vin
per bezonaĵoj.

HILDE
(ŝerce) Ne, _tion_ mi ne intencas!

SOLNESS
Ĉu?

HILDE
Jes, ĉar mi jam plene elspezis mian monon.

SOLNESS
(ridas) Do, nek valizo kaj nek mono!

HILDE
Nenio el ambaŭ. Sed ĉit, — ne gravas nun.

SOLNESS
Jen, pro _tio_ mi ŝatas vin!

HILDE
Nur pro _tio_?

SOLNESS
Pro diversaj kialoj. (eksidas sur la apogseĝon) Ĉu via patro
ankoraŭ vivas?

HILDE
Jes, patro vivas.

SOLNESS
Kaj nun vi eble intencas studi ĉi tie?

HILDE
Ne, pri tio mi ne ekpensis.

SOLNESS
Sed vi do restos ĉi tie dum ioma tempo, mi pensas?

HILDE
Laŭ la okazaĵoj.

(Ŝi sidas momenton balancante, kaj rigardante lin, duone serioze,
duone kun subpremata rideto. Ŝi deprenas sian ĉapelon, kaj metas
ĝin antaŭ sin sur la tablon.)

HILDE
Konstruestro Solness?

SOLNESS
Jes?

HILDE
Vi estas tre forgesema, ĉu?

SOLNESS
Forgesema? Ne, ne laŭ _mia_ scio.

HILDE
Sed ĉu vi nepre ne volas paroli kun mi pri _tio_ tie norde?

SOLNESS
(ekmiras) Norde en Lysanger? (indiferente) Nu, pri tio ne estas multe
irenda, mi pensas.

HILDE
(rigardas lin riproĉe) Kial vi nun sidas tie dirante tiaĵon!

SOLNESS
Nu, do _vi_ parolu al _mi_ pri tio.

HILDE
Kiam la turo estis finkonstruita, estis granda solenaĵo en la
urbo.

SOLNESS
Jes, tiun tagon mi ne facile forgesos.

HILDE
(ridetas) Ĉu ne? Estas afable de _vi_, tio!

SOLNESS
Afable?

HILDE
Estis muziko en la preĝeja placo. Kaj multaj, multaj centoj da
homoj. Ni lernantinoj estis blanke vestitaj. Kaj ni ĉiuj portis
flagojn.

SOLNESS
Ho jes, la flagojn, — tiujn mi ja efektive memoras!

HILDE
Kaj vi grimpis rapide supren la skafaldon. Tute supren al la plej
alta pinto. Kaj grandan florkronon vi kunportis. Kaj tiun florkronon
vi pendigis tute supre sur la ventomontrilo.

SOLNESS
(mallonge, interrompante) Tiel mi tiam faris. Ĉar estis malnova
kutimo.

HILDE
Estis mirinde incite stari tie sube kaj rigardi supren al vi. Imagu
se li falus! Li, — la konstruestro mem!

SOLNESS
(kvazaŭ deturnante) Jes, jes, jes, povus okazi. Ĉar unu el tiuj
blanke vestitaj diablidoj, — ŝi _kondutis_ tiel freneze kaj kriis
supren al mi —

HILDE
(brile ĝoje) “Hura por konstruestro Solness”! Jes!

SOLNESS
— kaj svingadis tiel per la flago, ke mi — ke mi preskaŭ
kapturniĝis rigardante.

HILDE
(pli mallaŭte, serioze) Tiu diablido, — tiu estis _mi_.

SOLNESS
(fiksas rigide la okulojn sur ŝin) Pri tio mi nun certas. Devas esti
_vi_.

HILDE
(denove vigla) Ĉar estis terure loge kaj incite. Mi ne povis kredi,
ke troviĝas en la mondo konstruestro, kiu povus konstrui tian
senmezure altan turon. Kaj jen tio, ke vi mem staris tie supre ĉe la
plej alta pinto! Tute vivanta! Kaj ke vi tute ne kaptiĝis de
vertiĝo! _Tio_ estis ja la pli — pli — vertiĝanta imago.

SOLNESS
Kiel vi do tiel certe sciis, ke mi ne vertiĝis —?

HILDE
(repuŝante) Ho ne! Ne! Tion mi sentis interne. Ĉar alie vi ne estus
povinta stari tie supre kantanta.

SOLNESS
(rigardas ŝin mire) Kantanta? Ĉu _mi_ kantis?

HILDE
Jes, vi efektive faris.

SOLNESS
(agitas la kapon) Mi neniam dum mia vivo kantis strofon.

HILDE
Jes, tiam vi kantis. Sonis kiel harpoj en la aero.

SOLNESS
(penseme) Estas iom stranga, — tio ĉi.

HILDE
(silentas momenton, rigardas lin kaj diras mallaŭte) Sed _jen_, —
poste, — _tiam_ sekvis la _ĝusta._

SOLNESS
La ĝusta?

HILDE
(brile vigle) Jes, pri _tio_ mi ja ne bezonas memorigi vin?

SOLNESS
Ho jes, memorigu min iomete ankaŭ pri _tio_.

HILDE
Ĉu vi ne povas memori, ke oni aranĝis grandan bankedon por vi en la
klubo?

SOLNESS
Nu jes. Okazis certe la saman posttagmezon. Ĉar la sekvan matenon
mi forvojaĝis.

HILDE
Kaj post la klubo vi estis invitata hejmen al ni por la
vespermanĝo.

SOLNESS
Tute ĝuste, fraŭlino Wangel. Strange, kiel bone vi memoras ĉi
tiujn bagatelaĵojn.

HILDE
Bagatelaĵojn! Ho, _vi_ parolas! Ĉu eble estis bagatelaĵo ankaŭ
tio, ke mi estis _sola_ en la ĉambro, kiam vi venis?

SOLNESS
Vi do vere _estis_?

HILDE
(ne lin respondante) Tiam vi ne nomis min diablido.

SOLNESS
Ne, tion mi eble ne faris.

HILDE
Vi diris, ke mi estas belega en tiu blanka robo, kaj ke mi aspektas
kvazaŭ eta princino.

SOLNESS
Vi certe tiel aspektis, fraŭlino Wangel. Kaj krome — kiom mi sentis
min libera kaj vigla tiun tagon —

HILDE
Kaj vi diris, ke kiam mi fariĝos granda, mi estos _via_
princino.

SOLNESS
(ridas iomete) Jen, jen, — ĉu ankaŭ _tion_ mi diris?

HILDE
Jes, vi faris. Kaj kiam mi demandis kiom longe mi devus atendi, vi
diris ke vi revenos post dek jaroj, — kiel trolo, — por forrabi
in. Al Hispanio aŭ ien. Kaj _tie_ vi aĉetus reĝlandon por mi, vi
promesis.

SOLNESS
(kiel antaŭe) Jes, post bona tagmanĝo oni ne precize nombras la
monerojn. Sed ĉu mi vere _diris_ ĉion tion?

HILDE
(ridas silente) Jes. Kaj vi ankaŭ diris la nomon de tiu
reĝlando.

SOLNESS
Nu?

HILDE
Ĝi nomiĝus Oranĝosinio, vi diris.

SOLNESS
Nu, estas ja apetitodona nomo.

HILDE
Ne, al mi ĝi tute ne plaĉis. Ĉar aspekte vi mokis min.

SOLNESS
Sed _tio_ certe ne estis mia intenco.

HILDE
Ne, tion oni ja ne kredus. Laŭ tio, kion vi faris poste —

SOLNESS
Kion mi do poste faris?

HILDE
Jes, mankis nur ke vi ankaŭ _tion_ forgesis! Ĉar tiaĵon oni devas
ja memori, mi opinias.

SOLNESS
Jes, jes, iomete memorigu min, kaj eble —. Nu?

HILDE
(fiksrigardas lin) Vi kaptis min kaj kisis min, konstruestro
Solness.

SOLNESS
(gapante ekstaras de la seĝo) Ĉu faris _mi_!

HILDE
Jes ja, vi faris. Vi prenis min per ambaŭ manoj kaj klinis min
malantaŭen kaj kisis min. Multajn fojojn.

SOLNESS
Ho, sed kara, bona fraŭlino Wangel —!

HILDE
(ekstaras) Vi do ne volas tion nei?

SOLNESS
Jes, tion mi vere neas!

HILDE
(rigardas lin malestime) Nu tiel.

(Ŝi turnas sin kaj iras malrapide tute al la forno, kie ŝi restas
staranta forturnita kaj senmova kun la manoj surdorse. Mallonga
aŭzo.)

SOLNESS
(iras singardeme al ŝi malantaŭe) Fraŭlino Wangel —?

HILDE
(silentas kaj ne movas sin)

SOLNESS
Ne staru tie kiel ŝtonstatuo. Kion vi diris, devas esti io, kion vi
sonĝis. (metas la manon sur ŝian brakon) Aŭskultu nun —

HILDE
(faras senpaciencan movon per la brako)

SOLNESS
(kvazaŭ penso eklumas en li) AŭKiu vokis la helpantojn —! Atendu! — Kaŝas sin io pli
profunda sube, vidu!

HILDE
(ne movas sin)

SOLNESS
(mallaŭte sed intense) Mi eble estis _pensinta_ tion ĉi. Mi eble
_volis_ tion. _Deziris_ tion. _Emis_ fari tion. Kaj —. Ĉu ne povus
esti tiel?

HILDE
(daŭre silentas)

SOLNESS
(senpacience) Nu ja, jes, je diablo, — do mi _faris_!

HILDE
(iomete turnas la kapon, sen lin rigardi) Vi do nun konfesas?

SOLNESS
Jes, ĉion kion vi volas.

HILDE
Ke vi ĉirkaŭbrakis min?

SOLNESS
Jes jes!

HILDE
Kaj klinis min malantaŭen?

SOLNESS
Tre profunde malantaŭen.

HILDE
Kaj kisis min?

SOLNESS
Jes, mi faris.

HILDE
Multajn fojojn?

SOLNESS
Tiom da fojoj kiom vi volas.

HILDE
(rapide turnas sin al li kaj reprenas la brile ĝojan esprimon) Nu
vidu, ke mi fine sukcesis tion eltiri el vi!

SOLNESS
(ekridetas) Jes, imagu nur, — ke mi povis forgesi tion.

HILDE
(denove iomete malgajhumora, iras for de li) Ho, vi certe kisis tiom
multajn dum via vivo, mi kredas.

SOLNESS
Ne, _tion_ vi do ne kredu pri mi.

(_Hilde_ eksidas en la apogseĝon. _Solness_ staras sin apogante al
la balancseĝo.)

SOLNESS
(rigardas ŝin esplore) Fraŭlino Wangel?

HILDE
Jes?

SOLNESS
Kiel do _estis_? Kio do okazis poste, — tio inter ni du?

HILDE
Nenio pli okazis. Tion vi ja scias. Ĉar venis ja la aliaj gastoj,
kaj — iŝ!

SOLNESS
Jes ĝuste! La aliuloj venis. Ke mi povis ankaŭ _tion_ forgesi.

HILDE
Ho, vi ja efektive nenion forgesis. Nur hontis iomete. Tiaĵon oni ne
forgesas, mi scias.

SOLNESS
Ne. Aspektus ja tiel.

HILDE
(denove vigla, rigardas lin) Aŭ eble vi ankaŭ forgesis kiun tagon
tio okazis?

SOLNESS
Kiun tagon —?

HILDE
Jes, kiun tagon vi metis la florkronon sur la turon? Nu? Diru
tuj!

SOLNESS
Hm, — la ĝustan tagon mi vere forgesis. Mi nur scias, ke estis
antaŭ dek jaroj. Tiel dum la aŭtuno.

HILDE
(kelkfoje kapjesas malrapide) Estis antaŭ dek jaroj. La 19an de
Septembro.

SOLNESS
Nu ja, tiam do eble estis. Jen, ankaŭ _tion_ vi memoras, vi!
(haltas) Sed aŭdu —! Jes, — hodiaŭ estas ankaŭ la 19a de
Septembro.

HILDE
Jes, estas. Kaj la dek jaroj forpasis. Kaj vi ne venis, — kiel vi
promesis al mi.

SOLNESS
Promesis? Timigis vin per tio, vi certe pensas?

HILDE
Mi opinias, ke _tio_ ne estas io timiga.

SOLNESS
Nu, moketis vin do.

HILDE
Ĉu estis nur _tio_, kion vi volis? Moki min?

SOLNESS
Nu, aŭ nur ŝerci iomete kun vi. Je Dio, mi ne ĝuste memoras. Sed
io tia certe estis. Ĉar vi estis ja nur infano tiam.

HILDE
Ho, mi eble ne estis tiel nura infano. Ne tia knabineto, kian _vi_
opinias.

SOLNESS
(rigardas ŝin esplore) Ĉu vi vere tute serioze pensis, ke mi
revenus?

HILDE
(kaŝas duone ŝercan rideton) Jes vere! _Tion_ mi atendis de vi.

SOLNESS
Ke mi revenus al vi por preni vin kun mi?

HILDE
Ĝuste kiel trolo, jes.

SOLNESS
Kaj fari vin princino?

HILDE
Tion vi ja promesis.

SOLNESS
Kaj ankaŭ donaci al vi reĝlandon?

HILDE
(rigardas al la plafono) Kial ne? Ĉar ne devus ja nepre esti ia tia
ordinara, reala reĝlando.

SOLNESS
Sed iu alia, same bona?

HILDE
Jes, almenaŭ same bona. (rigardas lin iomete) Se vi kapablis
konstrui la plej altajn preĝejturojn en la mondo, vi ja certe ankaŭ
povus trovi eblecon por iu reĝlando, — mi pensis.

SOLNESS
(skuas la kapon) Mi vere ne kapablas kompreni vin, fraŭlino
Wangel.

HILDE
Ĉu ne? Ŝajnas al mi tre simple.

SOLNESS
Ne, mi tute ne komprenas ĉu vi vere imagas, kion vi diras. Aŭ ĉu
vi nur sidas tie ŝercante —

HILDE
(ridetas) Eble mokas? Ankaŭ mi?

SOLNESS
Jes ĝuste. Mokas. Nin ambaŭ. (ekrigardas ŝin) Ĉu vi longe scias,
ke mi estas edziĝinta?

HILDE
Jes, tion mi estas scianta la tutan tempon. Kial vi demandas pri
_tio_?

SOLNESS
(pase) Ne, ne, mi nur ekpensis tiel. (rigardas ŝin serioze kaj
diras mallaŭte) Kial vi venis?

HILDE
Ĉar mi volas havi mian reĝlandon. Forpasis la interkonsentita
tempo.

SOLNESS
(ridas senvole) Vi estas ŝercemulino!

HILDE
(gaje) Prezentu mian reĝlandon, konstruestro! (frapas per la fingro)
La reĝlandon sur la tablon!

SOLNESS
(ŝovas la balancseĝon pli proksimen kaj eksidas) Serioze dirite, —
kial vi venis? Kion vi intencas fari ĉi tie?

HILDE
Ho, unue mi volas ĉirkaŭiri kaj rigardi ĉion, kion vi
konstruis.

SOLNESS
Do vi havas sufiĉe por ĉirkaŭkuri.

HILDE
Jes, vi ja konstruis ege multe.

SOLNESS
Jes, mi faris. Pleje la lastajn jarojn.

HILDE
Ankaŭ multajn preĝejturojn? Tiajn ege altajn?

SOLNESS
Ne. Nun mi ne plu konstruas preĝejturojn. Kaj ankaŭ ne
preĝejojn.

HILDE
Kion vi do _nun_ konstruas?

SOLNESS
Hejmojn por homoj.

HILDE
(penseme) Ĉu vi ne povus fari ion, — ion similan al preĝejturoj
ankaŭ sur tiuj hejmoj?

SOLNESS
(miras) Kion vi aludas per _tio_?

HILDE
Mi aludas ion, — ion montranta — kvazaŭ libere supren. Kun la
ventomontrilo vertiĝe tute alte.

SOLNESS
(pripensas) Strange ke vi _tion_ diras. Ĉar estas ja tio, kion mi
pleje ŝatus fari.

HILDE
(senpacience) Sed kial vi tion ne _faras_?

SOLNESS
(agitas la kapon) Ne, ĉar la homoj ne volas ĝin _havi_!

HILDE
Imagu, — ke ili ne volas!

SOLNESS
(pli facile) Sed nun mi konstruas novan hejmon por mi. Jen, tute
proksime.

HILDE
Por vi mem?

SOLNESS
Jes. Ĝi preskaŭ finiĝis. Kaj sur _ĝi_ estas turo.

HILDE
Alta turo?

SOLNESS
Jes.

HILDE
Tre alta?

SOLNESS
Homoj certe diros, ke ĝi estas tro alta. Almenaŭ por hejmo.

HILDE
Tiun turon mi volas tuj rigardi morgaŭ matene.

SOLNESS
(sidas la mentonon apogitan sur la mano ŝin rigardante) Diru al mi,
fraŭlino Wangel, — kiel vi nomiĝas? Baptonome, mi volas diri.

HILDE
Mi nomiĝas Hilde.

SOLNESS
(kiel antaŭe) Hilde? Ĉu?

HILDE
Ĉu vi _tion_ ne memoras? Vi ja mem nomis min Hilde. La tagon kiam vi
malbonkondutis.

SOLNESS
Ĉu ankaŭ _tion_ mi faris?

HILDE
Sed tiam vi diris _eta_ Hilde. Kaj _tion_ mi ne ŝatis.

SOLNESS
Ĉu tion vi ne ŝatis, fraŭlino Hilde?

HILDE
Ne. Ne je _tiu_ okazo. — Cetere — “princino Hilde” —
Tio aspektos tre bone, mi opinias.

SOLNESS
Nu jes. Princino Hilde el — el —. Kiel do tiu reĝlando
nomiĝus?

HILDE
Iŝŝ do! Mi ne volas aŭdi pli pri tiu stulta reĝlando. Mi volas
havi iun tute alian, mi!

SOLNESS
(klinas sin malantaŭen en la seĝo, kaj daŭre rigardas ŝin) Ĉu ne
estas strange —? Ju pli mi pensas pri tio nun, — estas por mi
kvazaŭ mi tutajn longajn jarojn turmentadis min mem por — hm —

HILDE
Por kio?

SOLNESS
Por _memori_ ion — ion _travivitan,_ kion aspekte mi forgesis. Sed
neniam mi kaptis tion, kio ĝi estus.

HILDE
Vi devus fari nodon sur vian poŝtukon, konstruestro.

SOLNESS
Tiam mi estus devinta pensadi, kion tiu nodo signifus.

HILDE
Nu ja, troviĝas ankaŭ _tiaj_ troloj en la mondo.

SOLNESS
(ekstaras malrapide) Bonege ke vi venis al mi nun.

HILDE
(rigardas lin profunde) Ĉu _estis_ bone?

SOLNESS
Ĉar mi sidis ĉi tie tute sola. Kaj fiksrigardis senhelpe al ĉio.
(pli malrapide) Mi diru al vi, — mi komenciĝis fariĝi timema, —
ege timema pro la junuloj.

HILDE
(blovas) Pa, — la junuloj, ĉu ili estas timigaj!

SOLNESS
Jes, ĝuste ili. Tial mi ŝlosis kaj enfermis min. (mistere) Sciu,
ke la junuloj venos frapegante mian pordon! Enrompi enen al mi!

HILDE
Mi do pensas, ke vi devas eliri kaj malfermi por la junuloj.

SOLNESS
Malfermi?

HILDE
Jes. Por ke la junuloj envenu al vi. Tiel libere.

SOLNESS
Ne, ne, ne! La junuloj, vidu — ili estas la venĝo. Ili venas fronte
de la nova tempo. Kvazaŭ sub nova standardo.

HILDE
(ekstaras, rigardas lin kaj diras kun trema tiko ĉe la buŝo) Ĉu vi
povas uzi _min_ por io, konstruestro?

SOLNESS
Jes, mi ja povas nun! Ĉar ŝajnas al mi ke ankaŭ _vi_ venas —
kvazaŭ sub nova standardo. Junulo kontraŭ junuloj do —!

(_Doktoro_ _Herdal_ envenas tra la antaŭĉambra pordo)

DOKTORO HERDAL
Nu, — ĉu vi daŭre sidas ĉi tie, vi kaj la fraŭlino?

SOLNESS
Jes. Ni havis multe priparolindan, ni du.

HILDE
Kaj novaĵojn kaj malnovaĵojn.

DOKTORO HERDAL
Ĉu vere?

HILDE
Ho, estis ege amuze. Ĉar konstruestro Solness — li havas tian
bonegan memorkapablon, li. Ĉiujn ajn bagatelojn li tuj memoras.

(_Sinjorino Solness_ venas tra la pordo dekstre.)

SINJORINO SOLNESS
Nun, fraŭlino Wangel, la ĉambro estas preta por vi.

HILDE
Ho, kiel afabla vi estas al mi!

SOLNESS
(al la _sinjorino_) La infanĉambro?

SINJORINO SOLNESS
Jes. La meza. Sed unue ni devus iri al la tablo, ĉu ne?

SOLNESS
(kapsignas al _Hilde_) Hilde dormu en la infanĉambro, ŝi.

SINJORINO SOLNESS
(rigardas lin) Hilde?

SOLNESS
Jes, fraŭlino Wangel nomiĝas Hilde. Mi konis ŝin, kiam ŝi estis
infano.

SINJORINO SOLNESS
Ho, ĉu vi _faris_? Nu do, bonvolu. La tablo estas preta.

(Ŝi prenas la brakon de _doktoro Herdal_ kaj iras dekstren)

(Dume _Hilde_ kolektas siajn pakaĵojn)

HILDE
(mallaŭte kaj rapide al Solness) Ĉu estas vero, kion vi diris? Ĉu
vi _povas_ uzi _min_ por io?

SOLNESS
(prenas ŝiajn aĵojn) _Vi_ estas tiu, kiun mi plej kore
sopiris.

HILDE
(rigardas lin per ĝoje mirantaj okuloj, kaj kunfrapas la manojn) Ho
vi granda, ĝuinda mondo —!

SOLNESS
(ekscitite) Nu —?

HILDE
Tiel mi ja _havas_ mian reĝlandon!

SOLNESS
(senvole) Hilde —!

HILDE
(denove kun la tremanta tiko ĉe la buŝo) _Preskaŭ_, — mi
dirus.

(Ŝi eliras dekstren. _Solness_ sekvas ŝin.)




DUA AKTO


(Bele meblita, pli malgranda salono ĉe _konstruestro Solness_. Sur
la fona muro vitra pordo elen al verando kaj ĝardeno. Dekstre angulo
kun orielo, en kiu estas floroj kaj granda fenestro. Koresponda
ngulo maldekstre. En tiu estas malgranda panelpordo. Sur ambaŭ
flankaj muroj ordinaraj pordoj. Antaŭe dekstre konzoltablo kun
granda spegulo. Floroj kaj plantoj riĉe aranĝitaj. Antaŭe
maldekstre sofo kun tablo kaj seĝoj. Pli malantaŭe libroŝranko.
Sur la planko, antaŭ la orielo, tableto kaj kelkaj seĝoj. Estas
frue antaŭtagmeze.)

(_Konstruestro Solness_ sidas ĉe la tableto kun la dokumentujo de
_Ragnar_ malfermita antaŭ si. Li foliumas inter la desegnaĵoj kaj
detale rigardas kelkajn el ili. _Sinjorino Solness_ paŝadas senbrue
kun malgranda akvujo ordigante la florojn. Ŝi estas nigre vestita
kiel antaŭe. Ŝiaj ĉapelo, supervestoj kaj sunŝirmilo kuŝas sur
seĝo apud la spegulo. _Solness_ foje nerimarkite sekvas ŝin per la
okuloj. Neniu el ili parolas.)

(_Kaja Fosli_ silente venas tra la pordo maldekstre.)

SOLNESS
(turnas la kapon kaj diras indiferente pase) Nu, ĉu estas _vi_?

KAJA
Mi volis nur informi, ke mi venis.

SOLNESS
Jes, jes, bone. Kaj Ragnar, ĉu ankaŭ li?

KAJA
Ne, ankoraŭ ne. Li devis resti por atendi la doktoron. Sed poste li
volus veni por scii —

SOLNESS
Kiel statas pri la maljunulo hodiaŭ?

KAJA
Malbone. Li petas pardonon, ke li devas kuŝi la tutan tagon.

SOLNESS
Nu ja. Ke li faru. Sed vi do iru al via laboro.

KAJA
Jes. (haltas ĉe la pordo) Eble vi volas paroli kun Ragnar, kiam li
venos?

SOLNESS
Ne, — mi ne scias pri io preciza.

(_Kaja_ eliras maldekstre)

(_Solness_ daŭre sidas foliumante la desegnaĵojn.)

SINJORINO SOLNESS
(ĉe la plantoj) Mi scius, ĉu ne ankaŭ li mortos.

SOLNESS
(ekrigardas ŝin) Ankaŭ li? Kiu krom li?

SINJORINO SOLNESS
(ne respondante) Jes, jes; maljuna Brovik — li eble mortos nun
ankaŭ li, Halvard. Vi vidos.

SOLNESS
Kara Aline, ĉu vi ne devus eliri por iomete promeni?

SINJORINO SOLNESS
Jes, mi ja devus fari. (Ŝi daŭrigas ordigi la florojn.)

SOLNESS
(laŭte, super la desegnaĵoj) Ĉu ŝi daŭre dormas?

SINJORINO SOLNESS
(rigardas lin) Ĉu estas fraŭlino Wangel pri kiu vi pensadas?

SOLNESS
(indiferente) Tiel hazarde mi ekmemoris pri ŝi.

SINJORINO SOLNESS
Fraŭlino Wangel ellitiĝis antaŭ longe.

SOLNESS
Nu, ŝi _faris_?

SINJORINO SOLNESS
Kiam mi enrigardis, ŝi sidis pretigante siajn vestaĵojn. (Ŝi iras
antaŭ la spegulon, kaj komencas malrapide surmeti la ĉapelon.)

SOLNESS
(post mallonga paŭzo) Fine ni tamen trovis uzon por infanĉambreto,
Aline.

SINJORINO SOLNESS
Jes, efektive.

SOLNESS
Kaj ŝajnas al mi pli bone, ol ke ĉio restas malplena.

SINJORINO SOLNESS
Tiu malpleno estas vere terura. Vi pravas.

SOLNESS
(fermas la dokumentujon, ekstaras kaj proksimas) Vi _tion_ vidos,
Aline, ke de nun fariĝos pli bone por ni. Multe pli hejmece. Pli
facile vivi. — Precipe por _vi_.

SINJORINO SOLNESS
(ekrigardas lin) De nun?

SOLNESS
Jes, kredu min, Aline —

SINJORINO SOLNESS
Ĉu vi aludas, — ĉar _ŝi_ venis al ni?

SOLNESS
(regas sin) Mi kompreneble celas, — kiam ni transloĝiĝos en la
novan domon.

SINJORINO SOLNESS
(prenas la supervestaĵojn) Jes, ĉu vi tion kredas, Halvard? Ke tiam
fariĝos pli bone?

SOLNESS
Ion alian mi tute ne povas imagi. Kaj certe ankaŭ _vi_ tion
kredas?

SINJORINO SOLNESS
Mi tute nenion kredas pri la nova domo.

SOLNESS
(malbonhumore) Estas vere seniluziige por mi aŭdi tion. Ĉar estas
ja precipe por vi, ke mi konstruis ĝin. (Li volas helpi ŝin pri la
vestaĵoj.)

SINJORINO SOLNESS
(evitante) Funde vi faras tro multe por mi.

SOLNESS
(iom ekscitite) Ne, ne, tiaĵon vi ne devas diri, Aline! Mi ne
toleras aŭdi tiaĵon de vi!

SINJORINO SOLNESS
Nu, do mi tion ne plu diros, Halvard.

SOLNESS
Sed mi havas opinion _mian_. Vi tamen vidos, ke aranĝiĝos bone por
vi en la nova domo.

SINJORINO SOLNESS
Ho Dio, — bone por mi —!

SOLNESS
(vigle) Jes! Jes! Fidu nur _tion_! Ĉar _tie_, vidu, — _tie_
estos nekredeble multe kio memorigos vin pri via propra —

SINJORINO SOLNESS
Pri tio, kio estis post patro kaj patrino, — Kaj forbrulis —
ĉio.

SOLNESS
(mallaŭte) Jes, jes, vi kompatinda Aline. Estis terura bato por vi,
tiu.

SINJORINO SOLNESS
(ekplendas) Vi povas konstrui kiom ajn, kion vi volas, Halvard, —
por _mi_ vi ne plu povas rekonstrui veran hejmon!

SOLNESS
(paŝadas sur la planko) Nu, do ni je Dio ne plu parolu pri tio
ĉi.

SINJORINO SOLNESS
Alie ni ja ne kutimas paroli pri tio. Ĉar vi ja ĉiam evitas la
temon —

SOLNESS
(abrupte haltas kaj rigardas ŝin) Ĉu _mi?_ Kial mi _tion_ farus?
Evitas?

SINJORINO SOLNESS
Ho jes, mi bone komprenas vin, Halvard. Vi volas kompati min. Kaj
ankaŭ senkulpigi min. Tiom, — kiom vi povas.

SOLNESS
(kun surprizitaj okuloj) _Vin_! Ĉu estas _vi_, — vi mem, pri kiu vi
parolas, Aline!

SINJORINO SOLNESS
Jes, devas ja esti pri mi, ĉu ne?

SOLNESS
(nevole al si mem) Ankaŭ _tio_!

SINJORINO SOLNESS
Ĉar pri la malnova domo, — pri _ĝi_ devis esti kiel estis. Granda
Dio, — kiam unue la akcidento okazis, —

SOLNESS
Jes, vi pravas. Akcidenton oni ne regas, — oni diras.

SINJORINO SOLNESS
Sed la teruraĵo kiu postsekvis la fajron —! Estas _tio_! Tio, tio,
tio!

SOLNESS
(impete) Pri _ĝi_ ne pensu, Aline!

SINJORINO SOLNESS
Jes, ĝuste pri _tio_ mi devas pensi. Kaj fine ankaŭ povi paroli pri
ĝi. Ĉar ŝajnas al mi, ke mi ne plu povas porti tion. Kaj ke mi
neniam permesiĝas pardoni min mem —!

SOLNESS
(ekkrie) Vin mem —

SINJORINO SOLNESS
Jes, ĉar mi ja havis devojn al du flankoj. Al vi kaj al la etuloj.
Mi estus devinta hardi min. Ne estus devinta lasi la timon ŝteli
miajn fortojn. Eĉ ne la aflikton, ĉar la hejmo forbrulis por mi.
(tordas la manojn) Ho, se mi estus povinta, Halvard!

SOLNESS
(mallaŭte, skuita, proksimiĝas) Aline, — promesu al mi, ke vi
neniam plu pensu tiajn pensojn. — Promesu al mi tion!

SINJORINO SOLNESS
Ho Dio, — promesi! Promesi! Eblas ja promesi kion ajn —

SOLNESS
(premas la manojn kaj paŝadas sur la planko) Ho, estas malesperige!
Neniam radio de suno! Eĉ ne brileto enen en la hejmon!

SINJORINO SOLNESS
Ĉi tie ja ne estas hejmo, Halvard.

SOLNESS
Ho ne! Vere, vere. (peze) Kaj Dio scias ĉu vi ne pravos en _tio_,
ke ne fariĝos pli bone por ni en la nova domo.

SINJORINO SOLNESS
Fariĝos neniam. Same malplene. Same senhome. _Jene_ kiel _ĉi
tie_.

SOLNESS
(impete) Sed, je la mondo, kial ni do konstruis ĝin? Diru al mi!

SINJORINO SOLNESS
Ne, al tio vi devas mem respondi.

SOLNESS
(ekrigardas ŝin suspekteme) Kion vi aludas per _tio_, Aline?

SINJORINO SOLNESS
Kion mi aludas?

SOLNESS
Jes, je diablo —! Vi eldiris tiel strange. Kvazaŭ vi havus iun
subpenson.

SINJORINO SOLNESS
Ne, pri tio mi povas certigi vin —

SOLNESS
(proksimiĝas) Ho, multan dankon, — mi scias, kion mi scias. Kaj mi
ankaŭ vidas kaj aŭdas, mi, Aline. Fidu tion!

SINJORINO SOLNESS
Sed kio do? Kio?

SOLNESS
(starigas sin antaŭ ŝin) Ĉu ne estas tiel, ke vi trovas ruzeman,
kaŝitan sencon en la plej sincera vorto, kiun mi diras?

SINJORINO SOLNESS
_Mi_, vi diras! Ĉu _mi_ faras!

SOLNESS
(ridas) Ho, ho, ho! Tio estas ja komprenebla, Aline! havante malsanan
edzon en la domo por kiu peni —

SINJORINO SOLNESS
(timigite) _Malsana_? Ĉu vi estas _malsana_, Halvard, —

SOLNESS
(ekkrias) Duone frenezan edzon, do! Frenezan edzon! Nomu min kiel al
vi plaĉas.

SINJORINO SOLNESS
(palpas por la seĝdorso kaj eksidas) Halvard, — je Dio en la
ĉielo —!

SOLNESS
Sed vi eraras, ambaŭ. Kaj vi kaj la doktoro. Ne estas tiel pri
mi.

(Li iras tien kaj reen sur la planko. _Sinjorino Solness_ timeme
sekvas lin per la okuloj. Poste li iras al ŝi.)

SOLNESS
(trankvile) Funde mankas al mi nenio.

SINJORINO SOLNESS
Ne, ĉu ne! Sed kio do estas pri vi?

SOLNESS
Estas _tio_, ke multfoje mi preskaŭ sentas min ekfali sub tiu terura
ŝuldoŝarĝo —

SINJORINO SOLNESS
Ŝuldo, vi diras! Sed vi ja ne havas ŝuldon al iu, Halvard!

SOLNESS
(mallaŭte, en emocio) Senfundan kulpon, kaj ŝuldon al vi, — al vi,
— al vi, Aline.

SINJORINO SOLNESS
(ekstaras malrapide) Kiu estas la subpenso en tio ĉi? Diru prefere
tuj.

SOLNESS
Sed ne _estas_ iu subpenso! Mi neniam faris al vi malbonon. Almenaŭ
ne konscie kaj intence. Kaj tamen — sentiĝas kiel premeganta kulpo
kuŝanta sur mi.

SINJORINO SOLNESS
Kulpo al _mi_?

SOLNESS
Pleje al vi.

SINJORINO SOLNESS
Do vi — tamen estas malsana, Halvard.

SOLNESS
(peze) Do eble estas. Aŭ io tia. (rigardas al la
pordo dekstre, kiu malfermiĝas) Nu! Nun lumiĝas.

(_Hilde Wangel_ envenas. Ŝi iomete ŝanĝis ion sur sia vestaĵo. La
juprando estas mallevita.)

HILDE
Bonan matenon, konstruestro!

SOLNESS
(kapsignas) Vi dormis bone?

HILDE
Mirinde bone! Kvazaŭ en lulilo. Ho, — mi kuŝis kaj streĉis min —
kvazaŭ princino!

SOLNESS
(ridetas iomete) Efektive ĝuinde.

HILDE
Efektive.

SOLNESS
Kaj eble ankaŭ sonĝis?

HILDE
Jes, jes. Sed _tio_ estis terura.

SOLNESS
Ĉu?

HILDE
Jes, ĉar mi sonĝis, ke mi falas de terure alta, kruta rokaĵo. Ĉu
vi neniam sonĝas ion tian?

SOLNESS
Nu jes, — foje —

HILDE
Estas tre ekscite — kiam oni falas kaj falas.

SOLNESS
Sentiĝas glaciige, ŝajnas al mi.

HILDE
Ĉu vi tiras la gambojn supren sub vin dum tio okazas?

SOLNESS
Jes, tiel alte kiel eblas.

HILDE
Ankaŭ _mi_ faras.

SINJORINO SOLNESS
(prenas la sunŝirmilon) Nun mi devas eliri en la urbon, mi, Halvard.
 (al _Hilde_) Kaj mi provos trovi ion por vi utilan.

HILDE
(volas ĵeti sin al ŝia kolo) Ho plej kara, plej ĉarma sinjorino
Solness! Vi estas vere tro afabla! Ege, ege afabla —

SINJORINO SOLNESS
(deturnante, liberigas sin) Ho, tute ne. Estas ja nur mia devo, tio.
Kaj tial mi volonte faras.

HILDE
(ĉagrenita, pintigas la buŝon) Cetere ŝajnas al mi, ke mi povas
iri en la stratoj, — tiel bele kiel mi _nun_ ordigis la vestaĵojn.
Aŭ ĉu mi eble ne _povas_?

SINJORINO SOLNESS
Sincere dirite mi opinias, ke iuj postrigardus vin.

HILDE
(blovas) Puh! Nenio alia? Tio estas ja nur amuza.

SOLNESS
(en kaŝita, malbona humoro) Jes, sed homoj povus imagi al si, ke
_ankaŭ vi_ estas freneza, vi komprenu.

HILDE
Freneza? Ĉu do estas tiom da frenezuloj en ĉi tiu urbo?

SOLNESS
(montras al sia frunto) Jen vi vidas almenaŭ unu tian.

HILDE
Vi, — konstruestro?

SINJORINO SOLNESS
Uŝ! Ho ne do, kara, bona Halvard!

SOLNESS
Ĉu vi ankoraŭ ne rimarkis tion?

HILDE
Ne, vere ne. (regas sin kaj iomete ridas) Jes, tamen eble en unu
sola rilato.

SOLNESS
Nu, ĉu vi _tion_ aŭdas, Aline?

SINJORINO SOLNESS
Kiu rilato estas tiu, fraŭlino Wangel?

HILDE
Ne, tion mi ne diras.

SOLNESS
Ho jes, diru!

HILDE
Ho ne, dankon, — _tiel_ freneza mi ne estas.

SINJORINO SOLNESS
Kiam vi kaj fraŭlino Wangel estos solaj, ŝi certe diros,
Halvard.

SOLNESS
Nu, — Ĉu vi _tion_ kredas?

SINJORINO SOLNESS
Ho jes ja. Ĉar vi ja konas ŝin bone de antaŭe. Ĵus ekde ŝi estis
infano, — vi ja rakontas.

(Ŝi eliras tra la pordo maldekstre.)

HILDE
(iom poste) Via edzino tute ne ŝatas _min, ĉu?_

SOLNESS
Ĉu vi povis rimarki ion tian pri ŝi?

HILDE
Ĉu vi mem _tion_ ne rimarkis?

SOLNESS
(eviteme) Aline fariĝis tre homoevitema la lastajn jarojn.

HILDE
Ĉu ankaŭ _tia_?

SOLNESS
Sed se vi nur pli bone koniĝis al ŝi —. Jes, ĉar funde ŝi estas
tre ĝentila — kaj afabla — kaj bona —

HILDE
(senpacienca) Sed se ŝi _tia_ estas, — kial ŝi dirus tion ĉi pri
devo!

SOLNESS
Pri devo?

HILDE
Jes, ŝi ja diris, ke ŝi volis eliri por aĉeti ion por mi. Ĉar
estas ŝia _devo_, — ŝi diris. Ho, mi ne povas elteni tiun malbelan
vorton!

SOLNESS
Kial ne?

HILDE
Ne, ĉar ĝi aspektas malvarme kaj pinte kaj pike. Devo — devo —
devo. Ĉu ne ankaŭ vi trovas — ke ĝi kvazaŭ pikas?

SOLNESS
Hm, — mi neniam pensis profunde pri tio.

HILDE
Ho jes! Kaj se ŝi estas tiel afabla, — kiel vi diras, ke ŝi estas,
— kial ŝi do dirus tiaĵon?

SOLNESS
Sed je Dio, kion ŝi estus dirinta?

HILDE
Ŝi povus diri, ke ŝi volis fari tion, ĉar ŝi tiom multe ŝatas
min. Ion tian ŝi estus povinta diri. Ion kio estas vere varma kaj
kora, vi komprenu.

SOLNESS
(rigardas ŝin) Ĉu estas _tiel_, ke vi tion preferas?

HILDE
Jes, ĝuste tiel. (paŝadas sur la planko, haltas apud la
libroŝranko kaj rigardas la librojn)

HILDE
Vi havas tre multajn librojn.

SOLNESS
Ho, mi ja akiris kelkajn.

HILDE
Ĉu vi ankaŭ legas ĉiujn tiujn librojn?

SOLNESS
Pli frue mi provis. Ĉu _vi_ legas?

HILDE
Ho ne! Neniam — nun ne plu. Ĉar mi ne sukcesas trovi la
kuntekston.

SOLNESS
Ĝuste tiel estas ankaŭ pri mi.

(_Hilde_ iom paŝadas, haltas ĉe la tableto, malfermas la aktujon
kaj foliumas)

HILDE
Ĉu estas vi, kiu desegnis tion ĉi?

SOLNESS
Ne, estas juna viro, kiun mi dungis por helpi min.

HILDE
Unu, kiun vi mem instruis?

SOLNESS
Nu ja, li lernis iom ankaŭ de _mi_.

HILDE
(eksidas) Do li certe estas tre lerta? (rigardas iomete desegnaĵon)
Ĉu ne?

SOLNESS
Ne malbona. Por _mia_ bezono —

HILDE
Ho jes! Li certe estas ege lerta.

SOLNESS
Ĉu vi vidas tion el la desegnaĵoj?

HILDE
Pa, — tiuj krifaĉoj! Sed ĉar li lernis de _vi_, tiam —

SOLNESS
Ho, pro _tio_ —. Estas multaj ĉi tie, kiuj lernis de _mi_. Kaj
_same_ mallertaj ili estas.

HILDE
(rigardas lin kaj skuas la kapon) Ne, eĉ se mi mortus, mi ne
komprenus, ke vi povas esti tiom stulta.

SOLNESS
Stulta? Ĉu vi trovas min tiom stulta?

HILDE
Jes, mi faras. Ĉar vi akceptas instruadi tiajn ulojn, kaj —

SOLNESS
(ekmiras) Nu? Kaj kial ne?

HILDE
(ekstaras, duone serioza, duone ridanta) Iŝŝ, ne do, konstruestro!
Al kio _tio_ celus! Neniu alia ol _vi_ rajtus konstrui. Vi estus la
sola pri tio. Fari ĉion mem. Nun vi scias.

SOLNESS
(senpere) Hilde —!

HILDE
Nu?

SOLNESS
Kiel vi venis al tia ideo?

HILDE
Ĉu vi trovas _tion ĉi_ malĝuste pensita de mi?

SOLNESS
Ne, _tial_ ja ne. Sed nun mi diru ion al vi.

HILDE
Nu kion?

SOLNESS
Senĉese — en silento kaj soleco — mi pensadas pri la sama
ideo.

HILDE
Jes, estas ja kompreneble, ŝajnas al mi.

SOLNESS
(rigardas ŝin esplore) Kaj tion vi certe jam rimarkis.

HILDE
Ne, tute ne.

SOLNESS
Sed antaŭe, — kiam vi diris, ke vi opiniis min — sensenca? Tiel
en unu rilato —?

HILDE
Ho, tiam mi pensis pri io tute alia.

SOLNESS
Pri kio alia?

HILDE
Povas esti indiferente por vi, konstruestro.

SOLNESS
(paŝadas sur la planko) Jes, jes, — kiel vi volas. (haltas apud la
orielo) Venu ĉi tien, kaj mi montru ion al vi.

HILDE
(proksimiĝas) Kio estas?

SOLNESS
Jen vidu, — tie en la ĝardeno —?

HILDE
Jes?

SOLNESS
(montras eksteren) Ĝuste trans tiu ŝtonejo —?

HILDE
La nova domo vi aludas?

SOLNESS
Tiu kiu estas konstruata, jes. Preskaŭ finita.

HILDE
Ĝi havas tre altan turon, ŝajnas al mi.

SOLNESS
La skafaldo ankoraŭ staras.

HILDE
Ĉu tiu estas via nova domo?

SOLNESS
Jes.

HILDE
(rigardas lin) Ĉu estas infanĉambretoj ankaŭ en _tiu_ domo?

SOLNESS
Tri, kiel ĉi tie.

HILDE
Kaj neniuj infanoj.

SOLNESS
Eĉ ne venos.

HILDE
(kun duona rido) Jes, ĉu ne estas kiel mi diris —!

SOLNESS
Ke —?

HILDE
Ke vi tamen estas — iomete — tiel freneza.

SOLNESS
Ĉu estis pri tio ĉi, ke vi pensis?

HILDE
Jes, pri tiuj malplenaj infanĉambretoj, en kiuj mi dormis.

SOLNESS
(mallaŭtigas la voĉon) Ni _havis_ infanojn, — Aline kaj mi.

HILDE
(rigardas lin intense) Ĉu _vi_ —!

SOLNESS
Du knabetoj. Ambaŭ same aĝaj.

HILDE
Dunaskitoj do.

SOLNESS
Jes, dunaskitoj. Estis antaŭ dek unu — dek du jaroj.

HILDE
(atenteme) Kaj ambaŭ do estas —? Do tiujn dunaskitojn vi ne plu
_havas_?

SOLNESS
(en silenta emocio) Ni havis ilin nur proksimume du semajnojn. Aŭ
apenaŭ _tiom_ longe. (impete ekdiras) Ho, Hilde, kiel nekompreneble
bone estas por mi, ke vi venis! Ĉar nun fine mi havas iun, kun kiu
mi povas paroli!

HILDE
Ĉu _tion_ vi ne povas — eĉ ne kun _ŝi_?

SOLNESS
Ne pri tio ĉi. Ne kiel mi _volas_ kaj devas. (peze) Kaj ankaŭ ne
pri multaj aliaj aferoj.

HILDE
(mallaŭte) Ĉu nur _tion_ vi celis, kiam vi diris, ke vi bezonas
min?

SOLNESS
Nu ja, pli ĝuste. Almenaŭ hieraŭ. Ĉar hodiaŭ mi vere ne plu
scias — (interrompante) Venu, kaj ni eksidu, Hilde. Eksidu en la
sofon, — kaj vi havos la ĝardenon antaŭ la okuloj.

(_Hilde_ eksidas en la sofoangulon)

SOLNESS
(tiras seĝon pli proksimen) Ĉu vi ŝatus aŭdi pri ĝi?

HILDE
Jes, mi tre ŝatus aŭskulti vin.

SOLNESS
(eksidas) Kaj mi ĉion diros al vi.

HILDE
Nun mi havas kaj la ĝardenon kaj vin antaŭ la okuloj, konstruestro.
Rakontu do! Tuj!

SOLNESS
(montras al la fenestro de la orielo) Jen sur la altejo, — kie vi
nun vidas la novan domon —

HILDE
Jes?

SOLNESS
— jen loĝis Aline kaj mi dum la unuaj jaroj. Ĉar tie supre situis
tiam malnova domo, kiu antaŭe apartenis al ŝia patrino. Kaj ĝin ni
heredis post ŝi. Kaj ankaŭ la tutan grandan ĝardenon.

HILDE
Ĉu estis turo ankaŭ sur _tiu_ domo?

SOLNESS
Eĉ ne spuro de tiaĵo. Estis granda, malbela, sombra ligna kesto
laŭ ekstera aspekto. Sed tamen sufiĉe varma kaj hejmeca
interne.

HILDE
Vi do malkonstruis la malnovan rubaĵon?

SOLNESS
Ne. Ĝi forbrulis por ni.

HILDE
Ĉio?

SOLNESS
Jes.

HILDE
Ĉu estis granda malfeliĉo por vi, tio?

SOLNESS
Dependas. Kiel konstruestro mi prosperis post tiu fajro —

HILDE
Nu, sed —?

SOLNESS
Ni tiam estis ĵus ricevintaj la du knabetojn —

HILDE
La kompatindajn dunaskitojn, jes.

SOLNESS
Ili venis en la mondon sanaj kaj viglaj. Kaj ili kreskis de tago al
tago, videble.

HILDE
Infanetoj kreskas rapide la unuajn tagojn.

SOLNESS
Estis la plej bela vidaĵo por la okulo, kiam Aline kuŝis tie kun
ambaŭ etuloj. — Sed jen venis la nokto de la fajro —

HILDE
(intense) Kio okazis! Diru do! Ĉu iu mortbrulis!

SOLNESS
Ne; ne tiel. Ĉiuj bone saviĝis el la domo —

HILDE
Nu, sed kio do —?

SOLNESS
La timo skuis Aline tiel terure. La fajroalarmo, — la fuĝo el la
domo — tiel urĝa, — kaj eĉ en glaciiga nokta frosto —. Ĉar ni
devis ja elporti ilin tiaj kiaj ili estis. Kaj ŝin kaj la
etulojn.

HILDE
Tion ili do ne eltenis?

SOLNESS
Jes, _ili_ eltenis, sed Aline ekhavis febron. Kaj _tiu_ influis la
lakton. Mamnutri ilin mem ŝi nepre volis. Ĉar estas ŝia devo, ŝi
diris. Kaj ambaŭ niaj knabetoj, ili (kunpremas la manojn) ili —
ho!

HILDE
_Tion_ ili ne transvivis?

SOLNESS
Ne, _tion_ ili ne transvivis. Estis _tio_, kio forprenis ilin
de ni.

HILDE
Certe estis terure por vi.

SOLNESS
Terure por mi. Sed dek fojojn pli terure por Aline. (li pugnigas la
manojn en silenta kolero) Ho, ke tiaĵo rajtu okazi en la mondo!
(abrupte kaj firme) Ekde la tago kiam mi perdis ilin, mi nevolonte
konstruis preĝejojn.

HILDE
Eble eĉ ne la preĝejturon norde ĉe ni?

SOLNESS
Ne volonte. Mi scias kiel ĝoja kaj facila mi sentis min, kiam tiu
turo staris finita.

HILDE
Tion ankaŭ _mi_ scias.

SOLNESS
Kaj nun mi neniam konstruas — neniam plu tiaĵojn! Nek preĝejojn
nek preĝejturojn.

HILDE
(kapsignas malrapide) Nur domojn en kiuj homoj povas loĝi.

SOLNESS
Hejmojn por homoj, Hilde.

HILDE
Sed hejmoj kun altaj turoj kaj turpintoj.

SOLNESS
Jes, prefere tion. (ŝanĝas al pli facila tono) Jes, vidu, — kiel
mi diris, — tiu fajro, ĝi portis min supren, ĝi. Ja, kiel
konstruestro do.

HILDE
Kial vi ne nomas vin arkitekto, kiel la aliaj?

SOLNESS
Mi ne studis sufiĉe profunde por tio. Kion mi scias, mi ĉefe
elpensis mem.

HILDE
Sed supren vi tamen atingis, konstruestro.

SOLNESS
Post la fajro, jes. Preskaŭ la tutan ĝardenon mi parceligis en
grundojn por vilaoj. Kaj _tie_ mi povis konstrui, ĝuste kiel mi mem
deziris. Kaj _sekve_ iris por mi glate.

HILDE
(rigardas lin esplore) Vi certe estas tre feliĉa viro. Laŭ via nuna
stato.

SOLNESS
(sombre) Feliĉa? Ĉu ankaŭ _vi_ tion diras? Kiel ĉiuj aliaj.

HILDE
Jes, ĉar tiel ŝajnas al mi. Kiam vi nur ne plu pensas pri la du
infanetoj, vi —

SOLNESS
(malrapide) La du infanetoj, — ne estas facile forgesi ilin,
Hilde.

HILDE
(iom necerta) Ĉu ili ankoraŭ staras en la vojo? Tiel longe
poste?

SOLNESS
(rigardas ŝin firme, sen respondi) Feliĉa viro, vi diris —

HILDE
Jes, sed ĉu vi ne estas, — tamen?

SOLNESS
(daŭre rigardas ŝin) Kiam mi rakontis al vi tion pri la fajro — hm —

HILDE
Nu ja!

SOLNESS
Ĉu ne estis iu certa penso, kiun vi — rimarkis?

HILDE
(pripensas vane) Ne. Kiu penso _tiu_ estus?

SOLNESS
(kun subpremata intenseco) Sole pro tiu fajro mi fariĝis kapabla
konstrui hejmojn por homoj. Hejmecajn, varmajn, helajn hejmojn, kie
patro kaj patrino kaj la tuta infanaro povas vivi en la fidema, ĝoja
sento, ke estas ege feliĉa afero tio, _ekzisti_ en la mondo. Kaj
precipe tio, aparteni unu al la alia — tiel en grandaj kaj
malgrandaj rilatoj.

HILDE
(vigle) Jes, sed ĉu ne estas ege granda feliĉo por vi, tio, ke vi
povas fari tiajn belegajn hejmojn?

SOLNESS
La prezo, Hilde. La terura prezo kiun mi devis pagi por _atingi_.

HILDE
Sed ĉu trans _tio_ do tute neeblas pasi?

SOLNESS
Ne. Por kapabli konstrui hejmojn por aliuloj, mi devis rezigni, —
por ĉiam rezigni pri hejmo por mi mem. Mi aludas al hejmo por la
infanaro. Kaj ankaŭ por patro kaj patrino.

HILDE
(zorgeme) Sed ĉu vi _tion_ do _devis_? Por ĉiam, vi diras?

SOLNESS
(kapjesas malrapide) Estis la prezo por tiu feliĉo, pri kiu homoj
babiladas. (elspiras peze) Tiu feliĉo, — hm, — tiu feliĉo ne
estis pli malmultekoste havebla, Hilde.

HILDE
(kiel antaŭe) Sed ĉu ne eblas, ke _tio_ pliboniĝos?

SOLNESS
Neniam. Neniam. Ankaŭ _tio_ estas sekvo de la fajro. Kaj de la posta
malsano de Aline.

HILDE
(rigardas lin kun nedifinebla esprimo) Kaj tamen vi daŭre konstruas
tiujn infanĉambretojn.

SOLNESS
(serioze) Ĉu vi neniam rimarkis, Hilde, ke la neebleco — ĝi
kvazaŭ allogas kaj vokas vin?

HILDE
(pripensas) La neebleco? (vigle) Jes certe! Ĉu ankaŭ _vi_ tiel
sentas?

SOLNESS
Jes, mi tiel sentas.

HILDE
Do estas — iomete trolo ankaŭ en _vi_?

SOLNESS
Kial trolo?

HILDE
Kiel _vi_ do volas nomi tiaĵon?

SOLNESS
(ekstaras) Ne, ne, eble estas. (impete) Sed ĉu mi ne devas
_fariĝi_ trolo, — pro tio kiel ĉiam okazas por mi en ĉio! En
ĉio!

HILDE
Kiel?

SOLNESS
(mallaŭte, en interna emocio) Rimarku kion mi diras al vi, Hilde.
Ĉio kion mi sukcesis fari, konstrui, krei en beleco, en sekureco, en
hejmeco, — ankaŭ en grandanimo — (pugnigas la manojn) Ho, ĉu ne
estas terure imagi al si —!

HILDE
_Kio_ do estas tiel terura?

SOLNESS
Ke ĉion tion mi devas konstante kontraŭpezi. Pagi. Ne per mono. Sed
per homa feliĉo. Kaj ne sole per mia propra feliĉo. Sed per tiu
ankaŭ de aliuloj. Jes, jes, vidu _jenon_, Hilde! Tiun prezon mia
artista staro kostis por mi — kaj por aliuloj. Kaj ĉiun opan tagon
mi devas rigardadi, ke la prezo denove pagiĝas por mi, — kaj ĉiam
denove!

HILDE
(ekstaras kaj fiksrigardas lin) Nun vi certe pensas pri — pri
_ŝi_.

SOLNESS
Jes. Precipe pri Aline. Ĉar Aline — _ŝi_ havis _sian_ vivotaskon,
ankaŭ ŝi. Same kiel mi havis la mian. (la voĉo tremas) Sed ŝia
vivotasko, ĝi devis esti mistraktata, subjugata, rompata en pecojn,
— por ke la mia atingu — al ia granda venko. Jes, ĉar vi sciu, ke
Aline, — ŝi havis talentojn por konstrui, ankaŭ ŝi.

HILDE
Ŝi! Por konstrui?

SOLNESS
(skuas la kapon) Ne domojn kaj turojn kun pintoj — kaj tiaĵoj, pri
kiuj _mi_, okupiĝas —

HILDE
Nu, pri _kio_ do?

SOLNESS
(mole, en emocio) Por konstrui infananimetojn, Hilde. Konstrui
infananimojn tiel ke ili povas ekstari en noblaj, belaj formoj. Tiel
ke ili povus altiĝi al rektaj, maturaj homoj. _Tio ĉi_ estis por
kio Aline havis talenton. — Kaj ĉio tio nun nur kuŝas tie. Neuzata
— kaj ne plu uzebla. Kaj neniel utila. — Ĝuste kiel la rubaĵoj
post fajro.

HILDE
Jes, sed tamen se tiel estus —?

SOLNESS
_Estas_ tiel! _Estas_ tiel! Mi scias.

HILDE
Nu, sed _vi_ almenaŭ ne estas kulpa pri tio.

SOLNESS
(fiksas la okulojn al ŝi kaj kapsignas malrapide) Nu ja, _tiu_ estas
la granda, terura demando. _Tiu_ estas la dubo, kiu mordadas min —
nokton kaj tagon.

HILDE
Tiu ĉi!

SOLNESS
Jes, supozu nun — ke mi _kulpus_. Iel.

HILDE
Vi! Pri la fajro!

SOLNESS
Pri ĉio. Pri la tuto. — Kaj eble tamen — tute senkulpa.

HILDE
(rigardas lin zorgeme) Ho, konstruestro, — dirante ion tian, vi ja
tamen — tamen estas malsana.

SOLNESS
Hm, — eble mi neniam fariĝos tute sana en _tiu_ rilato.

(_Ragnar Brovik_ singardeme malfermas la etan pordon en la angulo
maldekstre.)

(_Hilde_ iras antaŭen sur la planko.)

RAGNAR
(kiam li vidas _Hilde_) Ho — Pardonu, sinjoro Solness — (Li volas
retiri sin.)

SOLNESS
Ne, ne, restu. Por ke estu farite.

RAGNAR
Ho jes, — se tio eblus!

SOLNESS
Pri via patro ne pliboniĝas, mi aŭdas.

RAGNAR
Pri patro rapide graviĝas. Kaj tial mi ege petas vin, — skribu
kelkajn favorajn vortojn sur unu el la folioj! Ion kion patro povas
legi antaŭ ol li —

SOLNESS
(impete) Ne plu parolu al mi pri tiuj viaj desegnaĵoj!

RAGNAR
Ĉu vi rigardis ilin?

SOLNESS
Jes, — mi faris.

RAGNAR
Kaj ili ne taŭgas? Kaj ankaŭ _mi_ ne taŭgas?

SOLNESS
(eviteme) Restu ĉe mi, Ragnar. Kaj vi ricevos kondiĉojn laŭ via
deziro. Kaj vi povos edziĝi al Kaja. Vivi senzorge. Eble ankaŭ
feliĉe. Nur ne pensu memstare konstrui.

RAGNAR
Nu ja, do mi devas iri hejmen kaj diri tion al patro. Ĉar tion mi
promesis al li. — _Ĉu_ mi diru tion al patro — antaŭ ol li
mortos.

SOLNESS
(korsuferas) Ho, diru al li, — diru al li, kion vi volas, laŭ mi.
Plej bone nenion diri! (ekdire) Mi ne _povas_ alie agi ol mi faras,
Ragnar!

RAGNAR
Ĉu mi do povas kunpreni la desegnaĵojn?

SOLNESS
Jes, prenu ilin, — prenu ilin! Ili kuŝas tie sur la tablo.

RAGNAR
(iras tien) Dankon.

HILDE
(metas la manon sur la ujon) Ne, ne, lasu ilin.

SOLNESS
Kial?

HILDE
Jes, ĉar ankaŭ _mi_ volas rigardi ilin.

SOLNESS
Sed vi ja — (al _Ragnar_) Do, lasu ilin kuŝi.

RAGNAR
Bonvole.

SOLNESS
Kaj iru nun hejmen al via patro.

RAGNAR
Jes, mi do faru.

SOLNESS
(kvazaŭ malespere) Ragnar, — vi ne postulu de mi ion, kion mi ne
_povas_! Ĉu vi aŭdas, Ragnar! Vi ne _devas_!

RAGNAR
Ne, ne. Pardonu — (Li kapklinas kaj eliras tra la pordo en la
angulo.)

(_Hilde_ eksidas sur seĝon apud la spegulo.)

HILDE
(kolere rigardas al _Solness_) Jeno estis tre malbona de vi.

SOLNESS
Ĉu ankaŭ _vi_ tion trovas?

HILDE
Jes, estis vere abomene. Rigore, malbone kaj ankaŭ kruele.

SOLNESS
Ho, vi ne komprenas kiel estas por _mi_.

HILDE
Tamen —. Vi ne devus esti tia.

SOLNESS
Vi ja mem ĵus diris, ke estas nur _mi_ kiu rajtus konstrui.

HILDE
Tiaĵon _mi_ povas diri. Sed vi ne devas.

SOLNESS
Mi pli ol iu alia. Tiel multekoste kiel mi aĉetis mian pozicion.

HILDE
Nu ja, — per io kion vi nomas endoma hejmeco — aŭ io simila.

SOLNESS
Kaj per mia anima paco aldone.

HILDE
(ekstaras) Anima paco! (intime) Nu ja, vi pravas! — Kompatinda
konstruestro, — vi ja imagas al vi, ke —

SOLNESS
(kun silenta, gluglanta rido) Eksidu nun ree, Hilde. Kaj vi aŭdos
komikaĵon.

HILDE
(streĉita, eksidas) Nu jes?

SOLNESS
Aspektas kiel io ridinde sensignifa. Ĉar la tuta afero temas nur
pri fendeto en kamentubo, komprenu.

HILDE
Nenio alia?

SOLNESS
Ne, ne komence.

(Li translokigas sian seĝon pli proksimen al _Hilde_ kaj
eksidas.)

HILDE
(senpacience, frapas sian genuon) Do, la fendeto en la kamentubo!

SOLNESS
Mi rimarkis tiun fendeton en la tubo longe, longe antaŭ ol ekbrulis.
Ĉiun fojon kiam mi supreniris al la subtegmento, mi ekrigardis por
scii, ĉu ĝi daŭre tie _estas_.

HILDE
Kaj ĝi _estis_?

SOLNESS
Jes. Ĉar neniu alia sciis pri ĝi.

HILDE
Kaj vi nenion diris?

SOLNESS
Ne, mi ne faris.

HILDE
Eĉ ne pensis pri riparo de la tubo?

SOLNESS
Certe pensis, — sed ne ekfaris. Ĉiun fojon kiam mi intencis
komenci, estis kvazaŭ mano intermetis sin. Ne hodiaŭ, mi pensis.
Morgaŭ. Neniam fariĝis.

HILDE
Jes, sed kial vi do tiel senzorgis!

SOLNESS
Ĉar mi pensadis. (malrapide kaj mallaŭte) Per tiu eta nigra fendo
en la kamentubo mi povus eble altiĝi — kiel konstruestro.

HILDE
(rigardas antaŭ si) Certe estis streĉe.

SOLNESS
Nerezisteble. Tute nerezisteble. Ĉar tiam ĉio aspektis por mi
facile kaj simple. Mi volis, ke okazu mezvintre. Iom antaŭ tagmezo.
Mi estus sur la vojo veturigante Aline en la sledeto. La servistoj
hejme estus ege hejtigante la fornojn —

HILDE
Jes, ĉar estus ege malvarme tiun tagon?

SOLNESS
Ege akre — ja. Kaj ili volis, ke estu varme por Aline, kiam ŝi
envenus.

HILDE
Ĉar ŝi ja estas ege frostema, ŝi.

SOLNESS
Ŝi _estas_. Kaj okazus dum la veturo hejmen, ke ni vidus la
fumon.

HILDE
Nur la fumon?

SOLNESS
Unue la fumon. Sed kiam ni venus al la ĝardena barilpordo, ni vidus
la malnovan lignan keston en ruliĝantaj fajroflamoj. — Tiel mi
deziris ke okazu, komprenu.

HILDE
Sed, je Dio, ke ĝi tiel okazus!

SOLNESS
Jes, vi diras, Hilde.

HILDE
Nu, sed aŭskultu nun, konstruestro. Ĉu vi estas tute certa, ke la
fajro originis en la eta fendo en la kamentubo?

SOLNESS
Ne, kontraŭe. Mi estas tute certa, ke la fendeto en la tubo havis
neniun rilaton al la fajro.

HILDE
Nu kio!

SOLNESS
Tute klare pruviĝis, ke la fajro ekflamis en vestaĵ-ĉambreto, —
en tute alia parto de la domo.

HILDE
Sed kial vi do sidas tiel babiladante pri tiu fendita kamentubo!

SOLNESS
Ĉu mi rajtas paroli pli kun vi, Hilde?

HILDE
Jes, se vi nur parolos prudente, —

SOLNESS
Mi provos. (li lokigas sian seĝon pli proksimen)

HILDE
Do, ekparolu, konstruestro.

SOLNESS
(konfidence) Ĉu ne ankaŭ _vi_ tion kredas, Hilde, ke ekzistas iuj
selektitaj homoj, kiuj ricevis la potencon kaj kapablon _deziri_ ion,
_avidi_ ion, _voli_ ion — tiel intense kaj tiel — tiel necedigeble
— ke fine ili _devas_ tion akiri. Ĉu vi ne tion kredas?

HILDE
(kun nedifinebla esprimo en la okuloj) Se _tiel_ estas, ni iam vidos
— ĉu _mi_ apartenas al tiuj selektitaj.

SOLNESS
Ne estas la memo _sola_, kiu kaŭzas tiajn grandajn reagojn. Ho ne,
— la helpantoj kaj servantoj, — ili devas ja kunagi, ankaŭ ili, se
io fariĝu. Sed ili neniam venas de si mem. Oni devas ilin persiste
voki. Interne en si mem do, vi komprenas.

HILDE
Kiaj helpantoj kaj servantoj estas tiuj?

SOLNESS
Ho, pri ili ni parolu alian fojon. Ni restu nun pri la fajro.

HILDE
Ĉu vi ne opinias, ke tiu fajro venus — eĉ se vi ne estus
dezirinta?

SOLNESS
Se maljuna Brovik estus posedinta la domon, neniam ĝi estus brulinta
tiel oportune por _li_. Pri tio mi certas. Ĉar li ne komprenas voki
la helpantojn, li, kaj ankaŭ ne la servantojn. (ekstaras en
maltrankvilo) Vi vidas, Hilde, ke tamen estas mia kulpo, ke la du
knabetoj devis pagi per la vivo. Kaj ĉu mi ne ankaŭ kulpas pro
_tio_, ke Aline ne fariĝis tio, kion ŝi devis kaj povis. Kaj kion
ŝi arde volis.

HILDE
Jes, sed ĉar ja nur estas tiuj helpantoj kaj servantoj, tial —

SOLNESS
Kiu vokis la helpantojn kaj servantojn? Estis _mi_! Kaj ili venis kaj
cedis al mia volo. (en kreskanta ekscito) Estas _tio_, kion homoj
nomas, havi la bonŝancon kun si. Sed mi povas diri al vi, mi, kiel tiu
bonŝanco sentiĝas! Ĝi sentiĝas kiel granda, senhaŭta loko ĉi tie
sur la brusto. Kaj la helpantoj kaj la servantoj senhaŭtigas aliulojn
por kovri _mian_ vundon! — Sed la vundo tamen ne saniĝas. Neniam, —
neniam! Ho, se vi scius, kiel ĝi foje suĉas kaj brulas.

HILDE
(rigardas lin atente) Vi _estas_ malsana, konstruestro. Tre malsana,
mi inklinas kredi.

SOLNESS
Diru _freneza_. Ĉar _tion_ vi ja pensas.

HILDE
Ne, mi opinias, ke ne mankas al vi prudento.

SOLNESS
_Kio_ do? Eldiru!

HILDE
Mi dezirus scii, ĉu vi ne naskiĝis en la mondon kun malsana
konscienco.

SOLNESS
Malsana konscienco? Kia diablaĵo estas tio?

HILDE
Mi pensas, ke la konscienco en vi estas ege malforta. Tro sentema.
Ne toleras ekagon. Ne kapablas levi kaj porti tion, kio estas peza.

SOLNESS
(grumblas) Hm! Kia do la konscienco devus esti, se mi rajtas
demandi?

HILDE
En vi mi dezirus, ke la konscienco estus tiel — tiel vere
fortika.

SOLNESS
Ĉu? — Fortika? Nu. Ĉu _vi_ havas fortikan konsciencon?

HILDE
Mi opinias ke _jes_. Mi ne rimarkis ion alian.

SOLNESS
Ĝi eble ne vere submetiĝis al pruvo, mi pensas.

HILDE
(kun trema tirado ĉe la buŝo) Ho, ne estis tiel facile forlasi
patron, kiun mi ege amas.

SOLNESS
Ho ĉu! Por monato aŭ du —

HILDE
Mi eble neniam plu revenos hejmen.

SOLNESS
Neniam? Kial vi do forlasis lin?

HILDE
(duone serioze, duone ŝerce) Ĉu vi nun denove forgesis, ke la dek
jaroj pasis?

SOLNESS
Ho babilaĵo. Ĉu estis problemoj hejme? Nu?

HILDE
(tute serioze) _Estis_ tio ĉi ene en mi, kio pelis kaj vipis min ĉi
tien. Eĉ logis kaj tiris min.

SOLNESS
(vigle) Jen la afero! Jen la afero, Hilde! Loĝas troloj ankaŭ en
vi. Kiel en mi. Ĉar tio troviĝas interne, komprenu, — estas
_tio_, kio vokas la potencojn eksterajn. Kaj tiam oni devas cedi, —
ĉu vole, ĉu senvole.

HILDE
Mi preskaŭ kredas, ke vi pravas, konstruestro.

SOLNESS
(paŝadas sur la planko) Ho, estas tiel absurde multaj diabloj en la
mondo, kiujn oni ne _vidas_, Hilde!

HILDE
Ankaŭ diabloj?

SOLNESS
(haltas) Bonaj diabloj kaj malicaj diabloj. Helharaj diabloj kaj
nigreharaj. Se oni nur scius, ĉu estas la helharaj aŭ la
nigreharaj, kiuj kaptas onin! (paŝadas) Hoho! Tiam ne estus malfacile!

HILDE
(sekvas lin per la okuloj) Aŭ se oni havus fortan, ege sanan
konsciencon. Tian ke oni _kuraĝus_ fari, kion oni plej arde
_volus_.

SOLNESS
(haltas apud la konsoltablo) Mi opinias, ke la plimulto estas same
malfortuloj kiel mi en tiu rilato.

HILDE
Povas ja esti.

SOLNESS
(apogas sin al la tablo) En la sagaoj —. Ĉu vi ion legis en tiuj
malnovaj sagaoj?

HILDE
Ho jes! Dum la tempo kiam mi legis librojn, mi —

SOLNESS
En la sagaoj rakontiĝas pri vikingoj, kiuj velis al fremdaj landoj
kaj rabis kaj bruligis kaj mortbatis homojn —

HILDE
Kaj rabis virinojn —

SOLNESS
— kaj tenis ilin ĉe si —

HILDE
— kaj prenis ilin hejmen sur la ŝipoj —

SOLNESS
— kaj kondutis al ili kiel — kiel la plej aĉaj troloj.

HILDE
(rigardas antaŭen kun duone vualita okulo) Ŝajnas al mi, ke _tio_
estus incite.

SOLNESS
(kun mallonga, grumblanta rido) Jes, kapti virinojn, jes?

HILDE
_Fariĝi_ rabata.

SOLNESS
(rigardas ŝin momenton) Nu, tiel.

HILDE
(kvazaŭ interrompante) Sed kien vi do celas per tiuj vikingoj,
konstruestro?

SOLNESS
Jes, ĉar _tiuj_ uloj, ili havis fortikan konsciencon! Kiam ili
revenis hejmen, ili povis kaj vori kaj drinki. Kaj ĝojaj kiel
infanoj ili ankaŭ estis. Kaj la virinoj! Multajn fojojn ili tute ne
volis forlasi ilin. Ĉu vi komprenas tiaĵon, Hilde?

HILDE
Tiujn virinojn mi tre bone komprenas.

SOLNESS
Hoho! Ĉu vi eble mem povus agi sammaniere?

HILDE
Kial ne?

SOLNESS
Vivi kune — libervole kun tia perfortulo?

HILDE
Se estus perfortulo, kiun mi vere amus, —

SOLNESS
Ĉu _eblus_ ami tian ulon?

HILDE
Bona Dio, oni ja ne povas regi sin por kiu oni amu, mi pensas.

SOLNESS
(rigardas ŝin penseme) Ho ne, — eble estas la trolo en ni, kiu
regas _tion_.

HILDE
(kun duona rido) Kaj ankaŭ tiuj benitaj diabloj, kiujn _vi_ tiel
bone konas. Kaj la helharaj kaj la nigreharaj.

SOLNESS
(varme kaj silente) Do mi deziras, ke la diabloj elektu saĝe por vi,
Hilde.

HILDE
Por mi ili _jam_ elektis. Por ĉiam.

SOLNESS
(rigardas ŝin profunde) Hilde, — vi estas kiel sovaĝa
arbarbirdo.

HILDE
_Tio_ ne. Mi ne kaŝas min sub la arbustoj.

SOLNESS
Ne, ne. Pli kredeble estas iom de rabobirdo en vi.

HILDE
Pli ĝuste tio — eble. (en granda impeto) Kaj kial ne rabobirdo!
Kial mi ne irus rabe, ankaŭ _mi_? Preni la predon, kiu min logas? Se
mi do kapablas piki la ungegojn en ĝin. Venki ĝin.

SOLNESS
Hilde, — ĉu vi scias kio vi estas?

HILDE
Jes, mi ja estas tia stranga birdo.

SOLNESS
Ne. Vi estas kiel tagiĝo. Kiam mi rigardas vin, — tiam estas
kvazaŭ mi rigardus al la sunleviĝo.

HILDE
Diru, konstruestro, — ĉu vi estas certa, ke vi neniam vokis min?
Tiel interne?

SOLNESS
(mallaŭte kaj malrapide) Mi preskaŭ kredas ke mi estas tion
farinta.

HILDE
Kion vi volis _pri_ mi?

SOLNESS
Vi estas la juneco, Hilde.

HILDE
(ridetas) La juneco, kiun vi tiel timas?

SOLNESS
(kapsignas malrapide) Kaj al kiu mi profunde kore sopiras.

(_Hilde_ ekstaras, iras al la eta tablo kaj serĉas la dokumentujon
de _Ragnar_.)

HILDE
(etendas la ujon al li) Nun pri tiuj desegnaĵoj —

SOLNESS
(abrupte, rifuzante) Formetu tiujn aĵojn! Mi sufiĉe rigardis
ilin.

HILDE
Jes, sed vi ja devas skribi ion sur ilin por li.

SOLNESS
Skribi sur ilin! Neniam en la mondo!

HILDE
Sed ĉar la bedaŭrinda maljuna viro nun kuŝas antaŭ la morto! Ĉu
vi ne povas fari al li kaj al la filo ĝojon antaŭ ol ili disiĝas?
Kaj eble li ankaŭ povus konstrui laŭ ili.

SOLNESS
Jes, estas ja ĝuste _tio_, kion li povas. Tion li ja certigis al si,
— tiu monsinjoro.

HILDE
Sed, bona Dio, — ĉar tiel estas, — ĉu vi ne povas iomete
mensogi?

SOLNESS
Mensogi? (kolere) Hilde, — foriru de mi kun tiuj diablaj
desegnaĵoj!

HILDE
(tiras la ujon iomete al si) Nu, nu, nu, — ne mordu min. — Vi
parolas pri troloj, vi. Ŝajnas al mi, ke vi mem kondutas kiel trolo.
 (ĉirkaŭrigardas) Kie vi havas plumon kaj inkon?

SOLNESS
Mi ne havas tiaĵon ĉi tie.

HILDE
(iras al la pordo) Sed ĉe la fraŭlino certe —

SOLNESS
Restu kie vi estas, Hilde! — Mi mensogu, vi diris. Nu ja, pro lia
maljuna patro mi povus fari. Ĉar lin mi iam rompis. Ĵetis lin
teren.

HILDE
Ankaŭ lin?

SOLNESS
Mi bezonis lokon por mi mem. Sed tiu Ragnar, — por neniu prezo li
devas elstari.

HILDE
La kompatindulo, tion li ja certe ne faros. Ĉar li ja ne taŭgas —

SOLNESS
(pli proksime, rigardas ŝin kaj flustras) Se Ragnar progresos, li
frapos _min_ al la teron. Rompas min, — kiel mi faris al lia
patro.

HILDE
Rompas _vin_? Ĉu li do taŭgas?

SOLNESS
Jes, estu certa, ke li taŭgas! Li estas la junulo, kiu staras preta
por frapi la pordon al mi. Kaj forpeli la tutan konstruestron
Solness.

HILDE
(rigardas lin en silenta riproĉo) Kaj vi tamen volis bari lin
ekstere. Fi, konstruestro!

SOLNESS
Ĝi postulis sufiĉe da sango, la batalo, kiun mi luktis. — Kaj mi
timas, ke la helpantoj kaj la servantoj ne plu obeos min.

HILDE
Vi do antaŭeniru memstare. Nenio alia eblas.

SOLNESS
Senespere, Hilde. La ŝanĝiĝo venos. Frue aŭ malfrue. La venĝo,
ĝi estas senindulga.

HILDE
(en timo, kovras siajn orelojn) Tiaĵon do ne diru! Ĉu vi volas
preni mian vivon! Forpreni de mi tion, kio estas pli valora ol la
vivo!

SOLNESS
Kaj kio _tio_ estas?

HILDE
Vidi vin granda. Vidi vin kun florkrono en la mano. Alte, alte sur
preĝeja turo. (denove trankvila) Nu, prenu la krajonon. Ĉar krajonon
vi certe havas?

SOLNESS
(elprenas ujeton) Jen mi havas.

HILDE
(metas la dokumentujon sur la tablon ĉe la sofo) Bone. Kaj nun ni
eksidu, ni du, konstruestro. (_Solness_ eksidas ĉe la tablo)

HILDE
(malantaŭ li, klinas sin super la seĝodorson) Kaj ni skribu sur la
desegnaĵojn. Vere bele kaj varme ni skribu. Por tiu malbona Roar —
aŭ kiel li nomiĝas.

SOLNESS
(skribas kelkajn liniojn, turnas la kapon kaj ekrigardas ŝin) Diru
al mi ion, Hilde.

HILDE
Jes?

SOLNESS
Ĉar vi nun atendadis min dum dek jaroj —

HILDE
Kio do?

SOLNESS
Kial vi ne skribis al mi? Kaj mi estus ja povinta respondi.

HILDE
(rapide) Ne, ne, ne do! Estis ja ĝuste _tio_ kion mi ne
deziris.

SOLNESS
Kial ne?

HILDE
Mi timis, ke _tiam_ rompiĝus por mi. — Sed ni devis ja skribi sur
la desegnaĵojn, konstruestro.

SOLNESS
Ni ja devis.

HILDE
(klinas sin antaŭen kaj inspektas, dum li skribas) Tiel bone kaj
korvarme. Ho, kiel mi malamas — kiel mi malamas tiun Roald —

SOLNESS
(skribante) Ĉu vi neniam _vere_ amis iun, vi Hilde?

HILDE
(akre) Kion vi diras?

SOLNESS
Ĉu vi neniam amis iun.

HILDE
Amis iun alian, vi sugestas?

SOLNESS
(ekrigardas ŝin) Amis iun alian, jes. Ĉu neniam? Dum ĉi tiuj dek
jaroj? Neniam?

HILDE
Ho jes, foje. Kiam mi forte koleriĝis, ĉar vi ne venis.

SOLNESS
Tiam vi interesiĝis pri aliuloj?

HILDE
Iomete. Dum semajno. Bona Dio, konstruestro, vi do scias kiel tiaĵo
okazas.

SOLNESS
Hilde, — kial vi venis ĉi tien?

HILDE
Ne perdigu la tempon per babilaĵo. La bedaŭrinda maljunulo povus ja
morti dume.

SOLNESS
Respondu al mi, Hilde. Kion vi atendas de mi?

HILDE
Mi volas havi mian reĝlandon.

SOLNESS
Hm —

(Li ĵetas rigardon al la pordo maldekstre kaj daŭras skribi sur la
desegnaĵojn.)

(_Sinjorino Solness_ envenas sammomente. Ŝi kunportas iujn
pakaĵojn.)

SINJORINO SOLNESS
Jen mi kunprenis ion por vi, fraŭlino Wangel. La grandaj pakoj
sendiĝos poste.

HILDE
Ho, kiel kore afable de vi tamen!

SINJORINO SOLNESS
Nur simpla devo. Nenio alia.

SOLNESS
(tralegas kion li skribis) Aline!

SINJORINO SOLNESS
Jes?

SOLNESS
Ĉu vi vidis ĉu ŝi — la librotenistino estas tie?

SINJORINO SOLNESS
Jes, kompreneble ke _ŝi_ estas tie.

SOLNESS
(metas la desegnaĵojn en la ujon) Hm —

SINJORINO SOLNESS
Ŝi staris apud la pupitro, kiel ŝi kutimas — kiam _mi_ iras tra la
ĉambro.

SOLNESS
(ekstaras) Mi do donos ĝin al ŝi. Kaj diros al ŝi, ke —

HILDE
(prenas de li la ujon) Ho ne, lasu min havi tiun ĝojon! (iras al la
pordo, sed turnas sin) Kiel ŝi nomiĝas?

SOLNESS
Ŝi nomiĝas fraŭlino Fosli.

HILDE
Iŝ, aspektas malvarme! La baptonomon, mi petas?

SOLNESS
Kaja, — mi kredas.

HILDE
(malfermas la pordon kaj vokas eksteren) Kaja! Envenu! Rapide! La
konstruestro volas paroli kun vi.

(Kaja venas internen de la pordo)

KAJA
(rigardas lin timigite) Jen mi estas —?

HILDE
(donas al ŝi la dokumentujon) Jen vidu, Kaja! Vi povas kunpreni tion
ĉi. Ĉar nun la konstruestro _sur_skribis.

KAJA
Ho, fine do!

SOLNESS
Donu ĝin al la maljunulo plej eble rapide.

KAJA
Mi tuj iros hejmen kun ĝi.

SOLNESS
Jes, faru. Kaj nun Ragnar povos eble konstrui.

KAJA
Ho, ĉu li rajtas veni por danki vin pro ĉio —?

SOLNESS
(akre) Mi volas neniun dankon! Salutu kaj diru _tion_ de mi.

KAJA
Jes mi —

SOLNESS
Kaj diru al li, ke de nun mi ne bezonas lin. Kaj ankaŭ ne vin.

KAJA
(mallaŭte kaj treme) Ankaŭ ne min!

SOLNESS
Nun vi ja ekhavos aliajn aferojn por pripensi. Kaj prizorgi. Kaj tio
estas ja nur bona. Do, iru hejmen kun la desegnaĵoj, fraŭlino
Fosli. Rapide! Ĉu vi aŭdas!

KAJA
(kiel antaŭe) Jes, sinjoro Solness. (Ŝi eliras.)

SINJORINO SOLNESS
Je Dio, kiajn ruzajn okulojn ŝi havas.

SOLNESS
Ŝi! Tia azenino.

SINJORINO SOLNESS
Ho, — mi vidas kion mi vidas, mi, Halvard. — Ĉu vi vere maldungas
ilin?

SOLNESS
Jes.

SINJORINO SOLNESS
Ankaŭ ŝin?

SOLNESS
Ĉu tiel ne estas laŭ via deziro?

SINJORINO SOLNESS
Sed ke vi povas malhavi _ŝin_ —? Nu ja, vi certe havas iun rezerve,
vi, Halvard.

HILDE
(gaje) _Mi_ almenaŭ ne taŭgas por stari apud la pupitro.

SOLNESS
Nu, nu, nu, — ordiĝos, Aline. Nun vi nur pensu pri la transloĝado
en la novan hejmon — plej eble rapide. Ĉi-vespere ni levos la
florkronon supren — (turnas sin al _Hilde_) — tute supren sur la
turpinton. Kion vi diras al _tio_, fraŭlino Hilde?

HILDE
(rigardas lin per brilaj okuloj) Estos ege ĝoje denove vidi vin tiel
alte.

SOLNESS
Min!

SINJORINO SOLNESS
Ho Dio, fraŭlino Wangel, ne imagu al vi ion tian! Mia edzo —! Tiel
_kapturnema_ kiel _li_ estas!

HILDE
Kapturnema! Ne, tia li vere ne estas!

SINJORINO SOLNESS
Jes, efektive li estas.

HILDE
Sed mi ja mem vidis lin tute supre sur alta preĝeja turo!

SINJORINO SOLNESS
Jes, mi aŭdas homojn paroli pri _tio_. Sed tute ne eblas —

SOLNESS
(impete) Ne eblas, — ne eblas, jes! Sed mi tamen staris tie supre,
mi!

SINJORINO SOLNESS
Kiel vi do povas diri tiaĵon, Halvard? Vi ja eĉ ne toleras eliri
sur la balkonon ĉi tie en la supra etaĝo. Tia vi ja ĉiam
estis.

SOLNESS
Vi eble spertos ion alian ĉi-vespere.

SINJORINO SOLNESS
(timigita) Ne, ne, ne! Tion mi ja, je Dio, neniam vidos! Ĉar mi tuj
skribos al la doktoro. Kaj li certe deturnos vin.

SOLNESS
Sed Aline do —!

SINJORINO SOLNESS
Jes, ĉar vi ja estas malsana, Halvard! Tio ĉi _ne povas_ esti io
alia! Ho Dio, — ho Dio! (Ŝi eliras rapide dekstre.)

HILDE
(rigardas lin atente) Ĉu _estas_ tiel, aŭ ĉu ne?

SOLNESS
Ke mi estas kapturnema?

HILDE
Ke _mia_ konstruestro ne _kuraĝas_, ne _povas_ grimpi tiel alte
kiel li mem konstruas?

SOLNESS
Ĉu tiel vi rigardas la aferon?

HILDE
Jes.

SOLNESS
Aspekte neniu angulo en mi povas esti sekura kontraŭ vi.

HILDE
(rigardas tra la orielfenestro) Tie supre do. Tute supre —

SOLNESS
(proksimiĝas) En la plej supra turĉambreto vi povus loĝi, Hilde.
— Povus loĝi _tie_ kiel princino.

HILDE
(nedifineble, inter seriozeco kaj ŝerco) Jes, tion vi ja promesis al
mi.

SOLNESS
Ĉu mi vere _faris_?

HILDE
Fi, konstruestro! Vi diris, ke mi fariĝu princino. Kaj ke mi ricevu
reĝlandon de vi. Kaj tiam vi — Nu!

SOLNESS
(konsidereme) Ĉu vi estas tute certa, ke ne estas ia revo, — ia
imagaĵo, kiu fiksiĝis en vi?

HILDE
(akre) Ĉar eble vi ne _faris_?

SOLNESS
Mi apenaŭ mem scias —. (pli mallaŭte) Sed _tion_ mi nun scias, ke
mi —

HILDE
Ke vi —? Diru tuj!

SOLNESS
— ke mi estus _devinta_ tion fari.

HILDE
(en brava ekkrio) Neniam en la mondo _vi_ estas kapturnema!

SOLNESS
Ĉi-vespere ni do suprenlevos la florkronon, — princino Hilde.

HILDE
(kun amara trajto) Super via nova hejmo, jes.

SOLNESS
Super la nova domo, kiu neniam fariĝos _hejmo_ por _mi_.

(Li eliras tra la ĝardenpordo)

HILDE
(rigardas antaŭen kun vualita okulo kaj flustras al si mem.
Aŭdiĝas nur la vortoj:) — — — — terure ekscite — —




TRIA AKTO


(Granda, vasta verando, apartenanta al la loĝdomo de _konstruestro
Solness_. Parto de la domo kun elirpordo al la verando vidiĝas
maldekstre. Balustrado antaŭ tiu ĉi dekstre. Tute fone, sur la
malvasta flanko de la verando, ŝtuparo kondukas al la pli malalte
situanta ĝardeno. Grandaj, maljunaj arboj en la ĝardeno etendas
siajn branĉojn super la verando kaj al la domo. Plej dekstre, inter
la arboj, ekvidiĝas la suba parto de la nova vilao kun skafaldo
ĉirkaŭ la turkonstruaĵo. En la fono la ĝardeno limiĝas de
malnova kradbarilo. Ekster la barilo estas strato kun malaltaj,
adukaj dometoj.)

(Vesperĉielo kun sunbriligitaj nuboj.)

(Sur la verando staras ĝardena benko laŭ la muro de la domo, kaj
antaŭ la benko longa tablo. Apud la alia flanko de la tablo estas
apogseĝo kaj kelkaj taburetoj. Ĉiuj mebloj estas korbfarista
plektaĵo.)

(_Sinjorino Solness_, envolvita en blanka krepŝalo, ripozas en la
apogseĝo rigardante dekstren.)

(Iom poste _Hilde Wangel_ venas supren la ŝtuparon de la ĝardeno.
Ŝi estas same vestita kiel antaŭe, kaj portas ĉapelon sur la kapo.
Sur la brusto ŝi portas etan bukedon el ordinaraj floretoj.)

SINJORINO SOLNESS
(turnas la kapon iomete) Ĉu vi ĉirkaŭiris en la ĝardeno,
fraŭlino Wangel!

HILDE
Jes, mi ĉirkaŭrigardis tie.

SINJORINO SOLNESS
Kaj ankaŭ trovis florojn, mi vidas.

HILDE
Ho jes! Ĉar ili abundas. Inter la arbustoj.

SINJORINO SOLNESS
Ho _ĉu_? Ankoraŭ? Jes, ĉar mi tien preskaŭ neniam venas.

HILDE
(pli proksime) Ĉu vere! Vi do ne kuras en la ĝardenon ĉiun
tagon?

SINJORINO SOLNESS
(kun laca rideto) Mi ne plu ien “kuras”, mi. _Nun_ ne plu.

HILDE
Nu, sed ĉu vi neniam foje iras por saluti la belaĵojn, kiuj _tie_
troviĝas?

SINJORINO SOLNESS
Ĉio fremdiĝis por mi. Mi preskaŭ timas la revidon.

HILDE
Vian propran ĝardenon!

SINJORINO SOLNESS
Ŝajnas al mi, ke ĝi ne plu aspektas la _mia_.

HILDE
Ho, kial tiel —?

SINJORINO SOLNESS
Ne, ĝi ne estas. Ne estas kiel en la tempo de patro kaj patrino. Nun
ili bedaŭrinde forprenis tiom multe de la ĝardeno, fraŭlino
Wangel. Imagu, — ili parceligis, — kaj konstruis domojn por fremdaj
homoj. Homoj, kiujn mi ne konas. Kaj _ili_ povas sidi rigardante min
tra siaj fenestroj.

HILDE
(kun hela esprimo) Sinjorino Solness?

SINJORINO SOLNESS
Jes?

HILDE
Permesu al mi iomete restadi ĉe vi?

SINJORINO SOLNESS
Jes volonte, se vi emas.

(_Hilde_ translokigas tabureton al la apogseĝo kaj eksidas.)

HILDE
Ah, — ĉi tie oni povas sidi sunumante sin kiel kato.

SINJORINO SOLNESS
(metas la manon facile sur ŝian nukon) Ĝentile ke vi volas sidi ĉe
 _mi_. Mi kredus, ke vi enirus al mia edzo.

HILDE
Kion mi farus ĉe li?

SINJORINO SOLNESS
Helpi lin, mi pensis.

HILDE
Ne dankon. Cetere li ne estas interne. Li iras tie kun la laboristoj.
Sed li aspektis tiel mordeme, ke mi ne kuraĝis paroli al li.

SINJORINO SOLNESS
Ho, funde li estas milda kaj mola en la animo.

HILDE
_Li_!

SINJORINO SOLNESS
Vi ankoraŭ ne vere konas lin, vi, fraŭlino Wangel.

HILDE
(rigardas ŝin varme) Ĉu vi ĝojas nun, ĉar vi transloĝiĝos en la
novan domon?

SINJORINO SOLNESS
Mi _devus_ ja ĝoji. Ĉar Halvard ja deziras —

HILDE
Ho, ne ĝuste pro tio, mi pensas.

SINJORINO SOLNESS
Jes, jes, fraŭlino Wangel. Ĉar estas ja nur mia devo, tio, subigi
min al _li_. Sed ofte sentiĝas malfacile devigi sian animon al
obeemo.

HILDE
Jes, _tio_ certe sentiĝas malfacile.

SINJORINO SOLNESS
Jes imagu. Kiam oni ne estas pli bona homo ol mi, jen —

HILDE
Kiam oni travivis tiom da pezaĵoj, kiel vi —

SINJORINO SOLNESS
Kiel _vi_ tion scias?

HILDE
Via edzo diris.

SINJORINO SOLNESS
Al mi li malofte tuŝas _tiujn_ aferojn. — Jes, kredu, ke mi
travivis sufiĉe multe dum mia vivo, _mi_, fraŭlino Wangel.

HILDE
(rigardas ŝin kompateme kaj malrapide kapsignas) Kompatinda
sinjorino Solness. Unue brulis por vi —

SINJORINO SOLNESS
(kun suspiro) Jes, ĉio _mia_ brulis.

HILDE
Kaj poste sekvis tio pli grava.

SINJORINO SOLNESS
(rigardas ŝin demande) Pli grava?

HILDE
La plej afliktiga.

SINJORINO SOLNESS
Al kio vi aludas?

HILDE
(silente) Vi ja perdis ambaŭ knabetojn.

SINJORINO SOLNESS
Ho, ili, jes. Jes, vidu, _tiu_ estis _aparta_ afero, tiu. Estis ja
elĉiela sorto. Kaj al tiaĵo oni devas sin kurbi. Kaj aldone
danki.

HILDE
Ĉu vi tion faras?

SINJORINO SOLNESS
Ne ĉiam, bedaŭrinde. Mi ja bone scias, ke estas mia devo. Sed tamen
mi ne _povas_.

HILDE
Nu ja, estas kompreneble, mi pensas.

SINJORINO SOLNESS
Kaj ofte mi devas diri al mi mem, ke estis justa puno por mi —

HILDE
Kial?

SINJORINO SOLNESS
Ĉar mi ne estis sufiĉe persista en la malfeliĉo.

HILDE
Sed mi ne komprenas, ke —

SINJORINO SOLNESS
Ho ne, ne, fraŭlino Wangel, — ne parolu pli pri tiuj du knabetoj.
Pri ili ni nur ĝoju. Ĉar _ili_ ja estas feliĉaj, — feliĉaj nun.
Estas ja la _malgrandaj_ perdoj en la vivo, kiuj tiel akre ŝiras la
koron. Perdi ĉion, kion aliaj homoj kalkulas por nenio.

HILDE
(metas la brakojn sur ŝian genuon kaj rigardas al ŝi varme) Dolĉa
sinjorino Solness, — diru al mi, kio _tio_ estas!

SINJORINO SOLNESS
Kiel mi diras. Nur etaj aĵoj. Brulis ja ĉiuj la malnovaj portretoj
sur la muroj. Kaj ĉiuj la malnovaj silkaj kostumoj brulis. Tiuj kiu
apartenis al la familio dum longaj tempoj. Kaj ĉiuj puntaĵoj de
patrino kaj avino — ankaŭ ili brulis. Kaj imagu, — la juveloj!
(peze) Kaj ĉiuj pupoj.

HILDE
Pupoj?

SINJORINO SOLNESS
(plorsufoke) Mi havis naŭ delikatajn pupojn.

HILDE
Kaj ankaŭ _ili_ brulis?

SINJORINO SOLNESS
Ĉiuj. Ho, estis korŝire, — korŝire por mi.

HILDE
Ĉu vi do konservis ĉiujn tiujn pupojn? Ekde infaneco?

SINJORINO SOLNESS
Ne konservis. Mi kaj la pupoj, ni kunvivadis ankaŭ poste.

HILDE
Post kiam vi fariĝis plenkreska?

SINJORINO SOLNESS
Jes, longe post _tiu_ tempo.

HILDE
Ankaŭ post kiam vi edziniĝis?

SINJORINO SOLNESS
Ho jes. Kiam li nur ne vidis, tiam — Sed ili ja forbrulis, la
malfeliĉuloj. Neniu pensis savi _ilin_. Ho, estas triste imagi. Jes,
ne ridu pri mi, fraŭlino Wangel.

HILDE
Mi tute ne ridas.

SINJORINO SOLNESS
Ĉar iel estis ja vivo en ili. Mi portis ilin sub mia koro. Kvazaŭ
etajn nenaskitajn infanojn.

(_Doktoro Herdal_, kun la ĉapelo en la mano, elvenas tra la pordo
kaj ekvidas la _sinjorinon Solness_ kaj _Hilde_.)

DOKTORO HERDAL
Nu, vi do sidas ekstere kaptante malvarmumon, sinjorino?

SINJORINO SOLNESS
Mi trovas, ke estas bone kaj varme hodiaŭ.

DOKTORO HERDAL
Jes, jes. Sed ĉu io okazos en la domo? Mi ricevis letereton de
vi.

SINJORINO SOLNESS
(ekstaras) Jes, estas io priparolenda kun vi.

DOKTORO HERDAL
Bone. Ni do eniru. (al _Hilde_) En montara uniformo ankaŭ hodiaŭ,
fraŭlino?

HILDE
(gaje, ekstaras) Ho jes! Plene ekipita! Sed hodiaŭ mi ne supreniros
por rompi la nukon. Ni du bone restos malsupre por rigardi, ni,
oktoro.

DOKTORO HERDAL
_Kion_ ni rigardu?

SINJORINO SOLNESS
(silente, timigite al _Hilde_) Tŝ, tŝ, — je Dio! Jen li venas!
Provu _deturni_ lin de tiu kaprico. Kaj ni estu amikinoj, fraŭlino
Wangel. Ĉu ne?

HILDE
(impete ĵetas sin al ŝia kolo) Ho, se ni nur povus.

SINJORINO SOLNESS
(liberigas sin atente) Nu—nu—nu! _Jen_ li venas, doktoro! Mi parolu
kun vi.

DOKTORO HERDAL
Ĉu temas pri _li_?

SINJORINO SOLNESS
Jes, certe _li_. Envenu.

(Ŝi kaj la _doktoro_ iras en la domon)

(En la posta momento _konstruestro Solness_ venas de la ĝardeno
supren laŭ la ŝtuparo. Serioza mieno kaptas la vizaĝon de
_Hilde_)

SOLNESS
(Ekrigardas al la pordo, kiu zorge fermiĝas de interne.) Ĉu vi
_tion_ rimarkis, Hilde, ke tuj kiam mi venas, ŝi foriras?

HILDE
Mi rimarkis, ke tuj kiam vi venas, vi _igas_ ŝin foriri.

SOLNESS
Eble tiel. Sed mi ne povas ion ŝanĝi. (rigardas ŝin atente) Ĉu
vi frostas, Hilde? Vi tiel aspektas.

HILDE
Mi ĵus elvenis de tombeja kelo.

SOLNESS
Kion vi aludas per _tio_?

HILDE
Ke frostas en mia korpo, konstruestro.

SOLNESS
(malrapide) Mi kredas, ke mi komprenas —

HILDE
Kion vi volas ĉi tie nun?

SOLNESS
Mi ekvidis vin de _tie_ fore.

HILDE
Sed tiam vi ja ankaŭ vidis ŝin?

SOLNESS
Mi sciis, ke ŝi volus tuj foriri, se mi venus.

HILDE
Ĉu estas aflikte por vi, ke ŝi tiel evitas vin?

SOLNESS
Iel tio ankaŭ sentiĝas kiel malpeziĝo.

HILDE
Ke vi ne havas ŝin rekte antaŭ la okuloj?

SOLNESS
Jes.

HILDE
Ke vi ne ĉiame vidas, kiel peze ŝi prenas tion ĉi pri la
knabetoj?

SOLNESS
Jes. Precipe tial.

(_Hilde_ paŝadas sur la verando kun la manoj surdorse, ekstaras ĉe
la balustrado kaj rigardas eksteren sur la ĝardenon.)

SOLNESS
(post ioma paŭzo) Vi parolis longe kun ŝi, ĉu?

HILDE
(staras senmove kaj ne respondas)

SOLNESS
Ĉu _longe_, mi demandas.

HILDE
(silentas kiel antaŭe)

SOLNESS
Pri kio ŝi parolis, Hilde?

HILDE
(daŭre silentas)

SOLNESS
Kompatinda Aline! Certe estis pri la knabetoj.

HILDE
(skuiĝas nervoze; rapide ŝi kapsignas kelkajn fojojn.)

SOLNESS
Neniam supervenkos. Neniam en la mondo ŝi supervenkos.
(proksimiĝas) Nun vi denove staras tie kiel ŝtona statuo. Tiel vi
staris ankaŭ hieraŭ vespere.

HILDE
(turnas sin kaj rigardas lin per grandaj, seriozaj okuloj) Mi volas
forvojaĝi.

SOLNESS
(akre) Forvojaĝi!

HILDE
Jes.

SOLNESS
Sed tion mi ne permesas.

HILDE
Kion mi nun faru _ĉi tie_?

SOLNESS
Nur _esti_ ĉi tie, Hilde!

HILDE
(rigardas lin de supre malsupren) Nu, dankon. Fariĝis ja ne
_tiel_.

SOLNESS
(senpripense) Des pli bone!

HILDE
(impete) Mi ne _povas_ fari malbonon kontraŭ iu, kiun mi _konas_! Ne
forpreni ion, kio apartenas al ŝi.

SOLNESS
Kiu diras, ke vi _tion_ faru!

HILDE
(daŭre) Kontraŭ iu fremda, konsentite! Ĉar _tio_ estas io tute
alia! Kontraŭ iu kiun mi neniam vidis antaŭ miaj okuloj. Sed
kontraŭ iu al kiu mi proksimiĝis —! Ho ne! Ne do! Uŝ!

SOLNESS
Jes, sed ion alian mi ja ne diris!

HILDE
Ho, konstruestro, vi certe bone scias, kiel evoluus. Kaj tial mi
forvojaĝos.

SOLNESS
Kaj kio fariĝos el _mi_, kiam vi estos foririnta? Por kio mi _tiam_
vivu? Poste?

HILDE
(kun la nedifinebla esprimo en la okuloj) Pri _vi_ ne estas zorgo. Vi
havas ja viajn devojn por ŝi. Vivu por tiuj devoj.

SOLNESS
Tro malfrue. Tiuj potencoj, — tiuj — tiuj —

HILDE
— la diabloj —

SOLNESS
Jes, la diabloj! Kaj ankaŭ la trolo ene en mi. Ili suĉis el ŝi la
vivsangon. (ridas senespere) Pro _mia feliĉo_ ili tion faris!
Jes—jes! (peze) Kaj nun ŝi estas morta — pro mi. Kaj mi estas viva
katenita al tiu mortinto. (en sovaĝa timo) _Mi_ — _mi_, kiu ne
_povas_ vivi la vivon sen ĝojo!

(_Hilde_ ĉirkaŭiras la tablon kaj eksidas sur la benkon kun la
kubutoj sur la tablotabulo kaj kun la kapo apogata en la manoj.)

HILDE
(sidas momenton lin rigardante) Kion vi do konstruos venontan
fojon?

SOLNESS
(skuas la kapon) Mi ne kredas, ke de nun multe pli fariĝos.

HILDE
Ne tiaj hejmecaj, feliĉaj hejmoj por patrino kaj patro? Kaj por la
infanaro?

SOLNESS
Mi ŝatus scii ĉu por tio fariĝos bezono estonte.

HILDE
Kompatinda konstruestro! Kaj vi kiu pasigis ĉi tiujn dek jarojn —
dediĉante la vivon — nur por _tio_!

SOLNESS
Nu ja, vi parolas, Hilde.

HILDE
(ekscite) Ho, aspektas al mi stulte, stulte, — ĉio!

SOLNESS
Kiu ĉio?

HILDE
Ke oni ne kuraĝas kapti sian propran feliĉon. Sian propran vivon!
Nur ĉar staras io konata en la vojo!

SOLNESS
Iu preter kiu oni ne rajtas pasi.

HILDE
Mi dezirus scii, ĉu oni ne funde _rajtus_ tion fari? Sed tamen —.
Ho, esti tiu kiu povus fordormi el la tuto!

(Ŝi metas la brakojn plate sur la tablon, ripozigas la maldekstran
flankon de la kapo en la manojn kaj fermas la okulojn.)

SOLNESS
(turnas la apogseĝon kaj eksidas ĉe la tablo) Ĉu _vi_ havis
hejmecan, feliĉan hejmon — norde ĉe via patro, Hilde?

HILDE
(senmove, respondas kvazaŭ duone en dormo) Nur kaĝon mi havis.

SOLNESS
Kaj tien vi tute ne volas reveni?

HILDE
(kiel antaŭe) La birdo de la arbaro ne volas reiri en la kaĝon.

SOLNESS
Prefere ĉasi en la libera aero —

HILDE
(daŭre kiel antaŭe) La rabobirdo prefere ĉasas —

SOLNESS
(tenas la rigardon kuŝanta sur ŝi) Ke oni havus vikingan spiton en
la vivo —

HILDE
(kun ordinara voĉo, malfermas la okulojn, sed ne movas sin) Kaj la
aliaĵo? Kio _tio_ estus!

SOLNESS
Fortika konscienco.

(_Hilde_ vigle rektigas sin sur la benko. Ŝiaj okuloj denove havas
la ĝojan, brilan esprimon.)

HILDE
(kapsignas al li) Mi scias, kion vi konstruos venontan fojon, mi!

SOLNESS
Jen vi scias pli ol mi, Hilde.

HILDE
Jes, la konstruestroj, ili ja estas tiel stultaj, ili.

SOLNESS
Kaj kio tio do estos?

HILDE
(kapsignas denove) La kastelo.

SOLNESS
Kiu kastelo?

HILDE
_Mia_ kastelo, kompreneble.

SOLNESS
Vi nun volas havi kastelon?

HILDE
Ĉu vi ne ŝuldas al mi reĝlandon, mi demandas?

SOLNESS
Jes, mi aŭdas vin diri tion.

HILDE
Nu. Vi do ŝuldas al mi tiun reĝlandon. Kaj al reĝlando apartenas
kastelo, mi opinius!

SOLNESS
(pli kaj pli gajigita) Jes, ordinare estas ja tiel.

HILDE
Bone; do konstruu ĝin por mi! Tuj!

SOLNESS
(ridas) Tuj dum horo?

HILDE
Jes! Ĉar nun ili pasis, — la dek jaroj. Kaj mi ne plu volas
atendadi. Do, — eligu la kastelon, konstruestro!

SOLNESS
Ne estas facile esti _via_ ŝuldanto, Hilde.

HILDE
Tion vi devus pripensi pli frue. Nun estas tro malfrue. Do —
(frapas la tablon) — surtabligu la kastelon! Estas _mia_ kastelo! Mi
volas ĝin _tuj_ havi!

SOLNESS
(pli serioze, klinas sin pli proksimen, kun la brakoj sur la tablo)
Kia vi imagas la kastelon, Hilde?

(Ŝia okulo vualiĝas iom post iom. Ŝi kvazaŭ rigardas en si
mem.)

HILDE
(malrapide) Mia kastelo situu alte. Tre alte ĝi kuŝu. Kaj libere al
ĉiuj flankoj. Por ke mi vidu vaste, — vaste eksteren.

SOLNESS
Kaj alta turo estu, ĉu?

HILDE
Terure alta turo. Kaj tute supre sur la turo estu altano. Kaj sur
_ĝi_ mi volas stari —

SOLNESS
(senvole tuŝas sian frunton) Ke vi ŝatas stari tiel vertiĝe alte —

HILDE
Ho jes! Ĝuste tie supre mi volas stari rigardante la aliulojn, —
tiujn, kiuj konstruas preĝejojn. Kaj hejmojn por patrino kaj patro
kaj la infanaro. Kaj tion ankaŭ _vi_ supreniru por rigardi.

SOLNESS
(mallaŭte) La konstruestro, ĉu li rajtas suprenveni al la
princino?

HILDE
Se la konstruestro _volas_.

SOLNESS
(pli mallaŭte) Do mi kredas, ke la konstruestro venos.

HILDE
(kapsignas) La konstruestro, — li venos.

SOLNESS
Sed neniam plu konstruos, — kompatinda konstruestro.

HILDE
(vigle) Ho jes! Ni du laboru kune. Kaj ni konstruos la plej belan, —
la plej delikatan en la tuta mondo.

SOLNESS
(ekscita) Hilde, — diru al mi kio tio estas!

HILDE
(rigardas lin ridete, iomete skuas la kapon, pintigas la buŝon kaj
parolas kvazaŭ al infano) La konstruestroj, — ili estas iuj tre —
tre stultaj homoj.

SOLNESS
Jes, certe ili estas stultaj, jes. Sed diru do al mi, kio tio estas!
La plej delikata en la mondo. Kion ni du konstruos kune?

HILDE
(silentas iomete kaj diras per nedifinebla esprimo en la okuloj)
Aerkasteloj.

SOLNESS
Aerkasteloj?

HILDE
(kapjesas) Aerkasteloj, jes! Ĉu vi scias, kio tia aerkastelo
estas?

SOLNESS
Estas ja la plej delikata en la mondo, vi diras.

HILDE
(ekstaras ekscite kaj frapas kvazaŭ rifuze per la mano) Nu ja, certe
ja! Aerkasteloj, — ili estas konvenaj por rifuĝo. Kaj ankaŭ
konvene facilaj por konstrui — (rigardas lin moke) — prefere por
tiuj konstruestroj, kiuj havas kapturnigitan konsciencon.

SOLNESS
(ekstaras) Post tiu ĉi tago ni du konstruos kune, Hilde.

HILDE
(kun duone dubema rideto) Tian _veran_ aerkastelon?

SOLNESS
Jes. Kun fundamento sube.

(_Ragnar Brovik_ venas el la domo. Li portas grandan verdan
florkronon kun floroj kaj silkaj rubandoj.)

HILDE
(ĝojkrie) La florkrono! Ho, kiel terure rava!

SOLNESS
(mire) Ĉu estas _vi_ kiu venas kun la florkrono, Ragnar?

RAGNAR
Mi promesis al la laborestro.

SOLNESS
(malpezigita) Nu, do certe pliboniĝis pri via patro?

RAGNAR
Ne.

SOLNESS
Ĉu ne vigligis lin, kion mi skribis?

RAGNAR
Venis tro malfrue.

SOLNESS
Tro malfrue!

RAGNAR
Kiam ŝi venis kun ĝi, li ne plu konsciiĝis. Li ekhavis
apopleksion.

SOLNESS
Sed iru do hejmen al li! Zorgu pri via patro.

RAGNAR
Li ne plu bezonas min.

SOLNESS
Sed vi certe bezonas esti ĉe li.

RAGNAR
_Ŝi_ sidas ĉe lia lito.

SOLNESS
(iom necerte) Kaja?

RAGNAR
(rigardas lin sombre) Jes, — Kaja, jes.

SOLNESS
Iru hejmen, Ragnar. Kaj al li kaj al ŝi. Donu al _mi_ la
florkronon.

RAGNAR
(subpremante mokan rideton) Vi do ne mem volas —?

SOLNESS
Mi mem portos ĝin loken. (prenas de li la florkronon) Kaj iru
hejmen, vi. Ni ne bezonas vin hodiaŭ.

RAGNAR
Mi scias, ke de nun vi ne bezonas min. Sed hodiaŭ mi restos.

SOLNESS
Nu, do restu se vi nepre volas.

HILDE
(ĉe la balustrado) Konstruestro, — ĉi tie mi volas stari vin
rigardante.

SOLNESS
Min!

HILDE
Estos terure ekscite.

SOLNESS
(mallaŭte) Pri tio ni du parolos poste, Hilde.

(Li iras kun la florkrono malsupren laŭ la ŝtuparo kaj foren tra la
ĝardeno.)

HILDE
(postrigardas lin; poste ŝi turnas sin al _Ragnar_.) Vi devus do
almenaŭ danki lin, mi pensas.

RAGNAR
Danki lin? Ĉu mi dankus _lin_?

HILDE
Jes, vi ja vere devus!

RAGNAR
Estus pli ĝuste danki vin.

HILDE
Kial vi diras tiaĵon?

RAGNAR
(ne respondante al ŝi) Sed estu singarda, fraŭlino! Ĉar vi
ankoraŭ ne konas _lin_ bone.

HILDE
(fajre) Ho, estas mi, kiu konas lin plej bone!

RAGNAR
(ridas en kolero) Danki lin, kiu tenis min malsupre jaron post jaro!
Lin, kiu igis mian patron dubi pri mi. Igis min mem dubi —. Kaj ĉio
nur por ke —!

HILDE
(kvazaŭ ion suspektante) Por ke —? Diru tuj!

RAGNAR
Por povi teni ŝin ĉe si.

HILDE
(ekpaŝas al li) La fraŭlinon ĉe la pupitro!

RAGNAR
Jes.

HILDE
(minacante, per pugnitaj manoj) Ne estas vero! Vi mensogas pri
li!

RAGNAR
Ankaŭ mi ne volis tion kredi antaŭ hodiaŭ, — kiam ŝi mem
rakontis.

HILDE
(kvazaŭ ekster si mem) _Kion_ ŝi diris! Mi volas scii! Tuj!
Tuj!

RAGNAR
Ŝi diris, ke li prenis ŝian animon — tute kaj plene. Prenis ŝiajn
pensojn sole por si. Ŝi diras, ke ŝi neniam povos lasi lin. Ke ŝi
volas resti ĉi tie, kie _li_ estas —

HILDE
(kun fajraj okuloj) Ŝi ne rajtas!

RAGNAR
(kvazaŭ esplore) Pro kiu ŝi ne rajtas?

HILDE
(rapide) Ankaŭ ne pro _li_!

RAGNAR
Ho ne, — mi ja bone komprenas ĉion nun. De nun ŝi eble nur —
ĝenus.

HILDE
Nenion vi komprenas — parolante tiel! Ne, _mi_ diru al vi, kial li
retenis ŝin.

RAGNAR
Kaj kial do?

HILDE
Por reteni _vin_.

RAGNAR
Ĉu li diris tion al vi?

HILDE
Ne, sed estas _tiel_! _Devas_ esti tiel! (sovaĝe) Mi volas, — mi
volas, ke estu tiel!

RAGNAR
Kaj ĝuste kiam vi venis, — li malkaptis ŝin.

HILDE
_Vin_, — _vin_ li malkaptis! Ĉu vi kredas, ke li pensas pri tiaj
fremdaj fraŭlinoj, li?

RAGNAR
(pripensas) Ĉu li timadis min?

HILDE
_Li_ timadis? Tiel orgojla vi ne estu, mi pensas.

RAGNAR
Ho, li ja antaŭ longe estus devinta kompreni, ke ankaŭ mi taŭgas
al io, mi. — Cetere, — _timema_, — estas ĝuste _tio_, kio li
estas, vi sciu.

HILDE
Li! Imagu al mi _tion_!

RAGNAR
Iel li estas timema. Li, la granda konstruestro. Rabi la vivfeliĉon
de aliaj homoj, — kiel li faris pri mia patro kaj mi, — pri tio li
ne timas. Sed nur tio, grimpi supren sur iu skafaldeto, — de _tio_
li petus Dion protekti sin!

HILDE
Ho, vi devus esti vidinta lin tiel alte supre, — tiel vertiĝe alte,
kiel mi lin iam vidis!

RAGNAR
Ĉu vi vidis?

HILDE
Jes, mi vere faris. Tiel libera kaj fiera kiel li staris fiksante la
florkronon al la ventomontrilo!

RAGNAR
Mi scias, ke unu fojon en sia vivo li kuraĝis. Unu solan fojon. Ni
junuloj ofte parolis pri tio. Sed neniu potenco en la mondo igos lin
fari tion denove.

HILDE
Hodiaŭ li faros denove!

RAGNAR
(moke) Ho, vi kredu tion!

HILDE
Ni vidos!

RAGNAR
Nek vi nek mi tion vidos.

HILDE
(furioze, senbride) Mi _volas_ vidi! Mi _volas_ kaj mi _devas_
vidi!

RAGNAR
Sed li ne faros. Simple ne kuraĝos. Ĉar li ja havas tiun difekton,
— li, la granda konstruestro.

(_Sinjorino Solness_ elvenas de la domo eksteren sur la verando.)

SINJORINO SOLNESS
(ĉirkaŭrigardas) Ĉu li ne ĉeestas? Kien li iris?

RAGNAR
La konstruestro estas tie ĉe la laboristoj.

HILDE
Li iris kun la florkrono.

SINJORINO SOLNESS
(en timo) Kun la florkrono! Ho Dio, — ho Dio! Brovik, — iru al li!
Sendu lin ĉi tien!

RAGNAR
Ĉu mi diru, ke la sinjorino volas paroli kun li?

SINJORINO SOLNESS
Ho jes, kara, faru. — Ne, ne, — ne diru ke _mi_ volas ion! Diru, ke
_estas_ iu. Kaj ke li devas tuj veni.

RAGNAR
Bone. Mi faros, sinjorino.

(Li iras malsupren la ŝtuparon kaj for tra la ĝardeno.)

SINJORINO SOLNESS
Ho, fraŭlino Wangel, vi ne povas imagi kian timon mi suferas pro
li.

HILDE
Sed ĉu tio ĉi estas tiel timiginda?

SINJORINO SOLNESS
Ho jes, kompreneble. Imagu se li serioze faros! Se li ekpensas
supreniri la skafaldon!

HILDE
(ekscitite) Ĉu vi kredas, ke li faros?

SINJORINO SOLNESS
Ho, oni neniam povas scii kion li povus ekpensi. Li povus fari kion
ajn.

HILDE
Aha, ankaŭ _vi_ opinias, ke li estas — tia —?

SINJORINO SOLNESS
Ho, mi ne plu scias, kion opinii pri li. Ĉar la doktoro ja rakontis
al mi tiome. Kaj kiam mi tion kunmetas kun iaĵoj, kiujn mi aŭdis
lin diri —

(_Doktoro Herdal_ ekrigardas tra la pordo)

DOKTORO HERDAL
Ĉu li ne baldaŭ venos?

SINJORINO SOLNESS
Jes, mi pensas. Mi almenaŭ sendis por voki lin.

DOKTORO HERDAL
(pli proksime) Sed vi ja devas eniri, vi, sinjorino —

SINJORINO SOLNESS
Ne, ne. Mi restos ĉi tie por atendi Halvard.

DOKTORO HERDAL
Jes, sed venis kelkaj sinjorinoj al vi —

SINJORINO SOLNESS
Ho Dio, ankaŭ _tio_! Kaj ĝuste nun!

DOKTORO HERDAL
Venis iuj, kiuj diras, ke ili nepre volas rigardi la solenaĵon.

SINJORINO SOLNESS
Jes-ja, mi do tamen devas eniri al ili. Ĉar estas ja mia devo.

HILDE
Ĉu vi ne povas peti tiujn sinjorinojn foriri?

SINJORINO SOLNESS
Neeblas. Ĉar ili ja jam venis, estas mia devo akcepti ilin. Sed
restu vi ĉi tie dume, — por akcepti lin, kiam li venos.

DOKTORO HERDAL
Kaj retenu lin per babilaĵo tiom longe kiel eble —

SINJORINO SOLNESS
Jes, faru, kara fraŭlino Wangel. Retenu lin tiel firme kiel vi
povas.

HILDE
Ĉu ne estus pli ĝuste, ke vi mem farus?

SINJORINO SOLNESS
Jes, je Dio, — estus ja _mia_ devo. Sed kiam oni havas devojn
multflanke, tiam —

DOKTORO HERDAL
(rigardas al la ĝardeno) Jen li venas!

SINJORINO SOLNESS
Kaj imagu, — mi kiu devas eniri!

DOKTORO HERDAL
(al _Hilde_) Ne menciu ke _mi_ ĉeestas.

HILDE
Ne, mi certe trovos alian paroltemon kun la konstruestro.

SINJORINO SOLNESS
Kaj nepre retenu lin. Mi opinias, ke estas _vi_, kiu kapablas.

(_Sinjorino Solness_ kaj _doktoro Herdal_ iras en la domon. _Hilde_
restas staranta sur la verando.)

(_Konstruestro Solness_ venas de la ĝardeno supren laŭ la
ŝtuparo)

SOLNESS
Laŭdire estas iu, kiu serĉas min, mi aŭdas.

HILDE
Jes, tiu estas mi, konstruestro.

SOLNESS
Ho, ĉu estas vi, Hilde. Mi timis, ke estus Aline kaj la doktoro.

HILDE
Aspekte vi estas tre timema, vi!

SOLNESS
Ĉu vi tion kredas?

HILDE
Jes, homoj diras, ke vi timas grimpi — ekzemple la skafaldojn.

SOLNESS
Nu, tio estas ja aparta afero, tio.

HILDE
Sed timema, — vi do estas?

SOLNESS
Jes, mi estas.

HILDE
Timas ke vi falos kaj mortfrapiĝos?

SOLNESS
Ne, tiel ne.

HILDE
Kiel do?

SOLNESS
Mi timas la venĝon, Hilde.

HILDE
La venĝon? (skuas la kapon) Tion mi ne komprenas.

SOLNESS
Eksidu. Kaj mi rakontos ion al vi.

HILDE
Jes, faru! Tuj!

(Ŝi eksidas sur tabureton ĉe la balustrado kaj rigardas lin
atente.)

SOLNESS
(ĵetas sian ĉapelon sur la tablon) Vi ja scias, ke la unua pri kio
mi komencis, estis preĝejaj konstruaĵoj.

HILDE
(kapsignas) Mi bone scias.

SOLNESS
Ĉar mi, vidu, kiel knabo mi venis el pia hejmo en la kamparo. Kaj
tial ŝajnis al mi, ke tiu preĝeja konstruado estas la plej digna,
kiun mi povus elekti.

HILDE
Jes — jes.

SOLNESS
Kaj tion mi kuraĝas diri, ke mi konstruis tiujn etajn, malriĉajn
preĝejojn kun tiel honesta kaj varma kaj kora animo, ke — ke —

HILDE
Ke —? Nu?

SOLNESS
Jes, ŝajnis al mi, ke li povus esti kontenta pri mi.

HILDE
_Li_? Kiu _li?_

SOLNESS
Li, kiu havus la preĝejojn, kompreneble! Li, por kiu ili servus al
honoro kaj laŭdo.

HILDE
Ĉu tiel! Sed ĉu vi certas, ke — ke li ne estis — tiel — kontenta
pri vi?

SOLNESS
(malestime) _Li_ kontenta pri _mi_! Kiel povas vi tiel paroli, Hilde?
Li, kiu permesis al la trolo en mi brui laŭ propra volo. Li, kiu
ordonis al ili ĉeesti nokte kaj tage por servi min, — al ĉiuj tiuj
— tiuj —

HILDE
Diabloj —

SOLNESS
Jes, ambaŭ specoj. Ho ne, mi devis senti, ke li ne estas kontenta
pri mi. (mistere) Komprenu, ke tial vere li igis forbruli la
malnovan domon.

HILDE
Ĉu tial?

SOLNESS
Jes, ĉu vi ne komprenas? Li volis doni al mi eblecon fariĝi majstro
en mia fako — kaj konstrui ankoraŭ pli honorindajn preĝejojn por
li. Unue mi ne komprenis kien li volis. Sed jen subite eklumiĝis
por mi.

HILDE
Kiam tio okazis?

SOLNESS
Tio okazis kiam mi konstruis la preĝejturon norde en Lysanger.

HILDE
Tion mi suspektis.

SOLNESS
Ĉar, vidu Hilde, tie norde en la fremda loko, _tie_ mi konstante
pensadis kaj cerbumis en mi mem. Jen mi vidis kial li forprenis de mi
miajn infanojn. Estis por ke nenio malhelpu min. Ne tiaĵoj kiel amo
kaj feliĉo, komprenu. Mi devis nur esti konstruestro. Nenio alia.
Kaj mian tutan vivon mi devis konstrui por li. (ridas) Sed el _tio_
tamen nenio fariĝis.

HILDE
Kion vi do faris?

SOLNESS
Unue mi esploris kaj provis min mem —

HILDE
Kaj poste?

SOLNESS
Poste mi faris la _neeblan_. Mi kiel _li_.

HILDE
La neeblan?

SOLNESS
Neniam antaŭe mi eltenis grimpi alten kaj libere supren. Sed tiun
tagon mi kapablis.

HILDE
(eksaltas) Jes, jes, vi kapablis!

SOLNESS
Kaj kiam mi staris tie tute supre kaj pendigis la florkronon sur la
pinton, mi diris al li: Aŭskultu nun, vi potenculo! De nun mi volas
esti libera konstruestro, ankaŭ mi. En mia fako. Kiel vi en la via.
Neniam plu mi volas konstrui preĝejojn por vi. Nur hejmojn por homoj.

HILDE
(kun grandaj brilaj okuloj) _Tio_ estis la kanto, kiun mi aŭdis tra
la aero!

SOLNESS
Sed li elpensis ion poste.

HILDE
Kion vi aludas per _tio_?

SOLNESS
(rigardas ŝin malĝoje) Konstrui hejmojn por homoj, — ne valoras
ŝilingon, Hilde.

HILDE
Ĉu _tion_ vi diras nun?

SOLNESS
Jes, ĉar nun mi vidas. La homoj ne bezonas siajn hejmojn. Ne por
esti feliĉaj, ne. Kaj ankaŭ mi ne bezonus tian _hejmon_. Se mi iun
posedus. (kun silenta, amara rido) _Jen_ la tuta aranĝo, tiel
longe, tiel longe kiel mi vidas malantaŭen. Vere nenio konstruita.
Eĉ nenio oferita por ion konstrui. Nenio, nenio — ĉio.

HILDE
Kaj nenion vi volas konstrui ekde nun?

SOLNESS
(vigle) Jes, ĝuste nun mi volas komenci!

HILDE
Kion do? Kion do? Diru tuj!

SOLNESS
La sola en kiu mi kredas ke kuŝas homa feliĉo, _tion_ mi volas nun
konstrui.

HILDE
(rigardas lin firme) Konstruestro, — nun vi pensas pri niaj
aerkasteloj.

SOLNESS
La aerkasteloj, jes.

HILDE
Mi timas, ke vi kapturniĝus antaŭ ol ni atingus duonvoje.

SOLNESS
Ne kiam mi povas iri manon en mano kun _vi_, Hilde.

HILDE
(kun aspekto de subpremata kolero) Nur kun mi? Ĉu ne pluraj
kuniros?

SOLNESS
Pri kiuj aliaj vi pensas?

HILDE
Ho, — ŝi, tiu Kaja ĉe la pupitro. Povrulino, — ĉu vi ne ankaŭ
kunprenos ŝin?

SOLNESS
Hoho. Ĉu estis pri ŝi, ke Aline sidis ĉi tie babilante kun vi.

HILDE
Ĉu estas tiel aŭ ĉu ne?

SOLNESS
(impete) Mi ne respondas pri tiaĵo! Vi plene kaj tute kredu min!

HILDE
Dum dek jaroj mi kredis tute, tute pri vi.

SOLNESS
Vi daŭre kredu pri mi!

HILDE
Do lasu min vidi vin libera alte supre!

SOLNESS
(peze) Ho, Hilde, — tiel por ĉiutaga uzo mi ne estas.

HILDE
(pasie) Mi volas! Mi volas! (petante) Nur unu solan fojon ankoraŭ,
konstruestro! Faru la _neeblan_ denove!

SOLNESS
(staras ŝin profunde rigardante) _Se_ mi tion provas, Hilde, mi
volas stari tie supre al li parolante kiel la pasintan fojon.

HILDE
(en kreskanta intenseco) Kion vi diros al li.

SOLNESS
Mi diros al li: Aŭskultu min, potenca majstro, — juĝu pri mi laŭ
via bontrovo, kiel al vi plaĉas. Sed de nun mi nur konstruos la plej
delikatan en la mondo —

HILDE
(en ravo) Jes — jes — jes!

SOLNESS
— konstruos kune kun princino, kiun mi amas —

HILDE
Jes, diru tion al li! Diru tion al li!

SOLNESS
Jes. Kaj poste mi diros al li: Nun mi iros malsupren kaj
ĉirkaŭbrakos ŝin kaj kisos ŝin —

HILDE
— multajn fojojn! Diru tion!

SOLNESS
— multajn, multajn fojojn mi volas diri.

HILDE
Kaj jen —?

SOLNESS
Jen mi volas svingi mian ĉapelon — kaj iri malsupren al la tero —
kaj fari kiel mi al li diris.

HILDE
(kun etendata mano) Nun mi revidas vin, kiel tiun fojon kiam estis
kantado en la aero!

SOLNESS
(rigardas ŝin kun klinata kapo) Kiel vi fariĝis tia, kia vi estas,
Hilde?

HILDE
Kiel vi faris min tia, kia mi estas?

SOLNESS
(mallonge kaj firme) La princino _havu_ sian kastelon.

HILDE
(ĝojkrie, manfrapas) Ho, konstruestro —! Mia delikata, delikata
kastelo. Nia aerkastelo!

SOLNESS
Kun fundamento sube.

(En la strato kolektiĝis _multaj homoj_, kiuj nur malklare vidiĝas
inter la arboj. Muziko el blovinstrumentoj aŭdiĝas de fore
malantaŭ la nova domo)

(_Sinjorino Solness_, kun peltkolumo, _doktoro_ _Herdal_, kun ŝia
blanka ŝalo sur la brako, kaj kelkaj sinjorinoj venas sur la
verandon. _Ragnar Brovik_ samtempe venas de la ĝardeno.)

SINJORINO SOLNESS
(al _Ragnar_) Ĉu estu ankaŭ muziko?

RAGNAR
Jes. Estas la asocio de la konstrulaboristoj. (al _Solness_) Mi diru
de la laborestro, ke li nun staras preta por supreniri kun la
florkrono.

SOLNESS
(prenas sian ĉapelon) Bone. Mi mem venos.

SINJORINO SOLNESS
(time) Kion vi volas tie, Halvard?

SOLNESS
(abrupte) Mi devas esti tie sube kun la laboristoj.

SINJORINO SOLNESS
Jes, sube, jes. Nur sube.

SOLNESS
Mi ja kutimas. Tiel labortage.

(Li malsupreniras la ŝtuparon kaj for tra la ĝardeno.)

SINJORINO SOLNESS
(vokas post lin super la balustrado) Sed nepre petu la viron, ke li
estu singardema, kiam li supreniros! Promesu tion, Halvard!

DOKTORO HERDAL
(al _sinjorino Solness_) Jen vidu ke mi pravas! Li ne plu pensas pri
tiuj stultaĵoj.

SINJORINO SOLNESS
Ho, tio malpezigis! Du fojojn viroj falis por ni. Kaj ambaŭ mortis
surloke. (turnas sin al _Hilde_) Dankon al vi, fraŭlino Wangel, ke vi
retenis lin tiel firme. _Mi_ certe ne estus povinta.

DOKTORO HERDAL
(gaje) Jes, jes, fraŭlino Wangel, vi ja kapablas reteni kiun ajn
firme, se vi vere volas, vi!

(_Sinjorino Solness_ kaj _doktoro Herdal_ iras al la _sinjorinoj_,
kiuj staras pli proksime al la ŝtuparo rigardante tra la ĝardeno.
_Hilde_ restas staranta ĉe la balustrado antaŭe. _Ragnar_ iras al
ŝi.)

RAGNAR
(kun subpremata rido, duone mallaŭte) Fraŭlino, — vi vidas la
junajn homojn malsupre sur la strato, ĉu?

HILDE
Jes.

RAGNAR
Estas la kamaradoj, kiuj volas rigardi la majstron.

HILDE
Kial volas ili _lin_ rigardi?

RAGNAR
Ili volas vidi, ke li ne kuraĝas suprengrimpi sur sian propran
domon.

HILDE
Ĉu _tion_ ili volas, tiuj knaboj!

RAGNAR
(kolere kaj moke) Li subpremis nin sufiĉe longe, li. Nun ni volas
vidi ke ankaŭ _li_ devas teni sin sube.

HILDE
Tion vi ne vidos. Ĉi tiun fojon ne.

RAGNAR
(ridetas) Ĉu? Kie ni do vidos lin?

HILDE
Alte, — alte supre ĉe la pinto vi vidos lin!

RAGNAR
(ridas) Lin! Kredu tion!

HILDE
Li _volas_ al la supro. Kaj do vi lin tie vidos.

RAGNAR
Jes, li _volas_, jes! Tion mi volonte kredas. Sed efektive li ne
_povas_. Kapturniĝus por li longe, longe antaŭ ol li atingus duone.
Li devus reen rampi malsupren sur manoj kaj genuoj.

DOKTORO HERDAL
(montras eksteren) Vidu! La laborestro supreniras la
ŝtuparegojn.

SINJORINO SOLNESS
Kaj li ja havas la florkronon por porti. Ke li nun estu singarda!

RAGNAR
(ekrigardas dubeme kaj krias) Sed estas ja —!

HILDE
(krias en ĝojego) Estas la konstruestro mem!

SINJORINO SOLNESS
(ekkrias en timo) Jes, estas Halvard! Ho, granda Dio —! Halvard!
Halvard!

DOKTORO HERDAL
Tŝ! Ne kriu al li!

SINJORINO SOLNESS
(duone senrega) Mi volas al li! Prenu lin malsupren!

DOKTORO HERDAL
(retenas ŝin) Ĉiuj staru senmove! Eĉ ne sono!

HILDE
(senmova, sekvas _Solness_ per la okuloj) Li iras supren, supren.
Ĉiam pli supren. Ĉiam pli supren! Vidu! Vidu nur!

RAGNAR
(senspire) Nun li _devas_ turni. Ne eblas io alia.

HILDE
Li grimpas supren, supren. Baldaŭ li estos tute supre.

SINJORINO SOLNESS
Ho, mi mortos pro timo. Mi ne eltenas la vidon!

DOKTORO HERDAL
Do ne rigardu lin, vi.

HILDE
Jen li staras sur la plej superaj tabuloj! Tute supre!

DOKTORO HERDAL
Neniu movu sin! Ĉu vi aŭdas!

HILDE
(ĝojas en silenta ĝuo) Fine! Fine! Nun mi denove vidas lin granda
kaj libera!

RAGNAR
(kvazaŭ senvoĉa) Sed tio estas ja —

HILDE
Tia mi vidis lin dum la dek jaroj. Kiel memfide li staras! Tamen
terure ekscite. Rigardu lin! Nun li pendigas la florkronon sur la
turpinton!

RAGNAR
Estas kvazaŭ rigardi ion neeblan.

HILDE
Jes, _estas_ ja la _neebla_, tio, kion li nun faras! (kun
nedifinebla esprimo en la okuloj) Ĉu vi vidas iun alian tie supre
ĉe li?

RAGNAR
Estas neniu alia.

HILDE
Jes, estas iu kun kiu li kverelas.

RAGNAR
Vi eraras.

HILDE
Ĉu vi eĉ ne aŭdas kanton en la aero?

RAGNAR
Devas esti la vento en la arbokronoj.

HILDE
_Mi_ aŭdas kanton. Fortan kanton! (krias en sovaĝa ĝojo) Vidu,
vidu! Nun li svingas la ĉapelon! Li salutas al ni sube! Ho, salutu
do supren al li. Ĉar nun, nun estas finite! (tiras la blankan
ŝalon for de la doktoro, svingas ĝin kaj krias supren) Vivu la
konstruestro Solness!

DOKTORO HERDAL
Ne faru! Ne faru! Pro Dio —!

(La _sinjorinoj_ sur la verando svingas poŝtukojn kaj oni huraas
malsupre en la strato. Subite mutiĝas, kaj la homamaso transŝaltas
al krio de teruro. Homa korpo kune kun tabuloj kaj pecoj de lignaĵo
vidiĝas inter la arboj fali malsupren.)

SINJORINO SOLNESS KAJ LA SINJORINOJ
(samtempe) Li falas!

(_Sinjorino Solness_ ŝanceliĝas, faletas senforta malantaŭen kaj
kaptiĝas de la sinjorinoj sub krioj kaj konfuzo.)

(La homamaso sur la strato rompas la barilon kaj sturmas en la
ĝardenon. Ankaŭ _doktoro Herdal_ rapidas tien. Mallonga paŭzo)

HILDE
(fikse rigardas supren kaj diras kvazaŭ ŝtoniĝinta) _Mia_
konstruestro.

RAGNAR
(apogas sin treme al la balustrado) Li certe estas frakasita.
Mortigita surloke.

UNU EL LA SINJORINOJ
(dum oni portas _sinjorinon Solness_ en la domon) Kuru al la
doktoro —

RAGNAR
Mi ne povas movi piedon —

ALIA SINJORINO
Voku do iun tie sube!

RAGNAR
(provas voki) Kiel estas? Ĉu li vivas?

VOĈO
(el la ĝardeno) Konstruestro Solness estas morta!

ALIAJ VOĈOJ
(pli proksime) La tuta kapo frakasita. — Li falis rekte en la
ŝtonejon.

HILDE
(turnas sin al Ragnar kaj diras silente) Nun mi ne plu vidas lin tie
supre.

RAGNAR
Terure. Li tamen ne kapablis.

HILDE
(kvazaŭ en silenta, freneza triumfo) Sed tute al la supro li
atingis. Kaj mi aŭdis harpoj en la aero. (Ŝi svingas la ŝalon
supren kaj krias en sovaĝa ardo) Mia, — mia konstruestro!








End of the Project Gutenberg EBook of Konstruestro Solness, by Henrik Ibsen

*** END OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK KONSTRUESTRO SOLNESS ***

***** This file should be named 19858-0.txt or 19858-0.zip *****
This and all associated files of various formats will be found in:
        http://www.gutenberg.org/1/9/8/5/19858/

Produced by Andrew Sly

Updated editions will replace the previous one--the old editions
will be renamed.

Creating the works from public domain print editions means that no
one owns a United States copyright in these works, so the Foundation
(and you!) can copy and distribute it in the United States without
permission and without paying copyright royalties.  Special rules,
set forth in the General Terms of Use part of this license, apply to
copying and distributing Project Gutenberg-tm electronic works to
protect the PROJECT GUTENBERG-tm concept and trademark.  Project
Gutenberg is a registered trademark, and may not be used if you
charge for the eBooks, unless you receive specific permission.  If you
do not charge anything for copies of this eBook, complying with the
rules is very easy.  You may use this eBook for nearly any purpose
such as creation of derivative works, reports, performances and
research.  They may be modified and printed and given away--you may do
practically ANYTHING with public domain eBooks.  Redistribution is
subject to the trademark license, especially commercial
redistribution.



*** START: FULL LICENSE ***

THE FULL PROJECT GUTENBERG LICENSE
PLEASE READ THIS BEFORE YOU DISTRIBUTE OR USE THIS WORK

To protect the Project Gutenberg-tm mission of promoting the free
distribution of electronic works, by using or distributing this work
(or any other work associated in any way with the phrase "Project
Gutenberg"), you agree to comply with all the terms of the Full Project
Gutenberg-tm License (available with this file or online at
http://gutenberg.org/license).


Section 1.  General Terms of Use and Redistributing Project Gutenberg-tm
electronic works

1.A.  By reading or using any part of this Project Gutenberg-tm
electronic work, you indicate that you have read, understand, agree to
and accept all the terms of this license and intellectual property
(trademark/copyright) agreement.  If you do not agree to abide by all
the terms of this agreement, you must cease using and return or destroy
all copies of Project Gutenberg-tm electronic works in your possession.
If you paid a fee for obtaining a copy of or access to a Project
Gutenberg-tm electronic work and you do not agree to be bound by the
terms of this agreement, you may obtain a refund from the person or
entity to whom you paid the fee as set forth in paragraph 1.E.8.

1.B.  "Project Gutenberg" is a registered trademark.  It may only be
used on or associated in any way with an electronic work by people who
agree to be bound by the terms of this agreement.  There are a few
things that you can do with most Project Gutenberg-tm electronic works
even without complying with the full terms of this agreement.  See
paragraph 1.C below.  There are a lot of things you can do with Project
Gutenberg-tm electronic works if you follow the terms of this agreement
and help preserve free future access to Project Gutenberg-tm electronic
works.  See paragraph 1.E below.

1.C.  The Project Gutenberg Literary Archive Foundation ("the Foundation"
or PGLAF), owns a compilation copyright in the collection of Project
Gutenberg-tm electronic works.  Nearly all the individual works in the
collection are in the public domain in the United States.  If an
individual work is in the public domain in the United States and you are
located in the United States, we do not claim a right to prevent you from
copying, distributing, performing, displaying or creating derivative
works based on the work as long as all references to Project Gutenberg
are removed.  Of course, we hope that you will support the Project
Gutenberg-tm mission of promoting free access to electronic works by
freely sharing Project Gutenberg-tm works in compliance with the terms of
this agreement for keeping the Project Gutenberg-tm name associated with
the work.  You can easily comply with the terms of this agreement by
keeping this work in the same format with its attached full Project
Gutenberg-tm License when you share it without charge with others.

1.D.  The copyright laws of the place where you are located also govern
what you can do with this work.  Copyright laws in most countries are in
a constant state of change.  If you are outside the United States, check
the laws of your country in addition to the terms of this agreement
before downloading, copying, displaying, performing, distributing or
creating derivative works based on this work or any other Project
Gutenberg-tm work.  The Foundation makes no representations concerning
the copyright status of any work in any country outside the United
States.

1.E.  Unless you have removed all references to Project Gutenberg:

1.E.1.  The following sentence, with active links to, or other immediate
access to, the full Project Gutenberg-tm License must appear prominently
whenever any copy of a Project Gutenberg-tm work (any work on which the
phrase "Project Gutenberg" appears, or with which the phrase "Project
Gutenberg" is associated) is accessed, displayed, performed, viewed,
copied or distributed:

This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever.  You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.org

1.E.2.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is derived
from the public domain (does not contain a notice indicating that it is
posted with permission of the copyright holder), the work can be copied
and distributed to anyone in the United States without paying any fees
or charges.  If you are redistributing or providing access to a work
with the phrase "Project Gutenberg" associated with or appearing on the
work, you must comply either with the requirements of paragraphs 1.E.1
through 1.E.7 or obtain permission for the use of the work and the
Project Gutenberg-tm trademark as set forth in paragraphs 1.E.8 or
1.E.9.

1.E.3.  If an individual Project Gutenberg-tm electronic work is posted
with the permission of the copyright holder, your use and distribution
must comply with both paragraphs 1.E.1 through 1.E.7 and any additional
terms imposed by the copyright holder.  Additional terms will be linked
to the Project Gutenberg-tm License for all works posted with the
permission of the copyright holder found at the beginning of this work.

1.E.4.  Do not unlink or detach or remove the full Project Gutenberg-tm
License terms from this work, or any files containing a part of this
work or any other work associated with Project Gutenberg-tm.

1.E.5.  Do not copy, display, perform, distribute or redistribute this
electronic work, or any part of this electronic work, without
prominently displaying the sentence set forth in paragraph 1.E.1 with
active links or immediate access to the full terms of the Project
Gutenberg-tm License.

1.E.6.  You may convert to and distribute this work in any binary,
compressed, marked up, nonproprietary or proprietary form, including any
word processing or hypertext form.  However, if you provide access to or
distribute copies of a Project Gutenberg-tm work in a format other than
"Plain Vanilla ASCII" or other format used in the official version
posted on the official Project Gutenberg-tm web site (www.gutenberg.org),
you must, at no additional cost, fee or expense to the user, provide a
copy, a means of exporting a copy, or a means of obtaining a copy upon
request, of the work in its original "Plain Vanilla ASCII" or other
form.  Any alternate format must include the full Project Gutenberg-tm
License as specified in paragraph 1.E.1.

1.E.7.  Do not charge a fee for access to, viewing, displaying,
performing, copying or distributing any Project Gutenberg-tm works
unless you comply with paragraph 1.E.8 or 1.E.9.

1.E.8.  You may charge a reasonable fee for copies of or providing
access to or distributing Project Gutenberg-tm electronic works provided
that

- You pay a royalty fee of 20% of the gross profits you derive from
     the use of Project Gutenberg-tm works calculated using the method
     you already use to calculate your applicable taxes.  The fee is
     owed to the owner of the Project Gutenberg-tm trademark, but he
     has agreed to donate royalties under this paragraph to the
     Project Gutenberg Literary Archive Foundation.  Royalty payments
     must be paid within 60 days following each date on which you
     prepare (or are legally required to prepare) your periodic tax
     returns.  Royalty payments should be clearly marked as such and
     sent to the Project Gutenberg Literary Archive Foundation at the
     address specified in Section 4, "Information about donations to
     the Project Gutenberg Literary Archive Foundation."

- You provide a full refund of any money paid by a user who notifies
     you in writing (or by e-mail) within 30 days of receipt that s/he
     does not agree to the terms of the full Project Gutenberg-tm
     License.  You must require such a user to return or
     destroy all copies of the works possessed in a physical medium
     and discontinue all use of and all access to other copies of
     Project Gutenberg-tm works.

- You provide, in accordance with paragraph 1.F.3, a full refund of any
     money paid for a work or a replacement copy, if a defect in the
     electronic work is discovered and reported to you within 90 days
     of receipt of the work.

- You comply with all other terms of this agreement for free
     distribution of Project Gutenberg-tm works.

1.E.9.  If you wish to charge a fee or distribute a Project Gutenberg-tm
electronic work or group of works on different terms than are set
forth in this agreement, you must obtain permission in writing from
both the Project Gutenberg Literary Archive Foundation and Michael
Hart, the owner of the Project Gutenberg-tm trademark.  Contact the
Foundation as set forth in Section 3 below.

1.F.

1.F.1.  Project Gutenberg volunteers and employees expend considerable
effort to identify, do copyright research on, transcribe and proofread
public domain works in creating the Project Gutenberg-tm
collection.  Despite these efforts, Project Gutenberg-tm electronic
works, and the medium on which they may be stored, may contain
"Defects," such as, but not limited to, incomplete, inaccurate or
corrupt data, transcription errors, a copyright or other intellectual
property infringement, a defective or damaged disk or other medium, a
computer virus, or computer codes that damage or cannot be read by
your equipment.

1.F.2.  LIMITED WARRANTY, DISCLAIMER OF DAMAGES - Except for the "Right
of Replacement or Refund" described in paragraph 1.F.3, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation, the owner of the Project
Gutenberg-tm trademark, and any other party distributing a Project
Gutenberg-tm electronic work under this agreement, disclaim all
liability to you for damages, costs and expenses, including legal
fees.  YOU AGREE THAT YOU HAVE NO REMEDIES FOR NEGLIGENCE, STRICT
LIABILITY, BREACH OF WARRANTY OR BREACH OF CONTRACT EXCEPT THOSE
PROVIDED IN PARAGRAPH F3.  YOU AGREE THAT THE FOUNDATION, THE
TRADEMARK OWNER, AND ANY DISTRIBUTOR UNDER THIS AGREEMENT WILL NOT BE
LIABLE TO YOU FOR ACTUAL, DIRECT, INDIRECT, CONSEQUENTIAL, PUNITIVE OR
INCIDENTAL DAMAGES EVEN IF YOU GIVE NOTICE OF THE POSSIBILITY OF SUCH
DAMAGE.

1.F.3.  LIMITED RIGHT OF REPLACEMENT OR REFUND - If you discover a
defect in this electronic work within 90 days of receiving it, you can
receive a refund of the money (if any) you paid for it by sending a
written explanation to the person you received the work from.  If you
received the work on a physical medium, you must return the medium with
your written explanation.  The person or entity that provided you with
the defective work may elect to provide a replacement copy in lieu of a
refund.  If you received the work electronically, the person or entity
providing it to you may choose to give you a second opportunity to
receive the work electronically in lieu of a refund.  If the second copy
is also defective, you may demand a refund in writing without further
opportunities to fix the problem.

1.F.4.  Except for the limited right of replacement or refund set forth
in paragraph 1.F.3, this work is provided to you 'AS-IS' WITH NO OTHER
WARRANTIES OF ANY KIND, EXPRESS OR IMPLIED, INCLUDING BUT NOT LIMITED TO
WARRANTIES OF MERCHANTIBILITY OR FITNESS FOR ANY PURPOSE.

1.F.5.  Some states do not allow disclaimers of certain implied
warranties or the exclusion or limitation of certain types of damages.
If any disclaimer or limitation set forth in this agreement violates the
law of the state applicable to this agreement, the agreement shall be
interpreted to make the maximum disclaimer or limitation permitted by
the applicable state law.  The invalidity or unenforceability of any
provision of this agreement shall not void the remaining provisions.

1.F.6.  INDEMNITY - You agree to indemnify and hold the Foundation, the
trademark owner, any agent or employee of the Foundation, anyone
providing copies of Project Gutenberg-tm electronic works in accordance
with this agreement, and any volunteers associated with the production,
promotion and distribution of Project Gutenberg-tm electronic works,
harmless from all liability, costs and expenses, including legal fees,
that arise directly or indirectly from any of the following which you do
or cause to occur: (a) distribution of this or any Project Gutenberg-tm
work, (b) alteration, modification, or additions or deletions to any
Project Gutenberg-tm work, and (c) any Defect you cause.


Section  2.  Information about the Mission of Project Gutenberg-tm

Project Gutenberg-tm is synonymous with the free distribution of
electronic works in formats readable by the widest variety of computers
including obsolete, old, middle-aged and new computers.  It exists
because of the efforts of hundreds of volunteers and donations from
people in all walks of life.

Volunteers and financial support to provide volunteers with the
assistance they need, is critical to reaching Project Gutenberg-tm's
goals and ensuring that the Project Gutenberg-tm collection will
remain freely available for generations to come.  In 2001, the Project
Gutenberg Literary Archive Foundation was created to provide a secure
and permanent future for Project Gutenberg-tm and future generations.
To learn more about the Project Gutenberg Literary Archive Foundation
and how your efforts and donations can help, see Sections 3 and 4
and the Foundation web page at http://www.pglaf.org.


Section 3.  Information about the Project Gutenberg Literary Archive
Foundation

The Project Gutenberg Literary Archive Foundation is a non profit
501(c)(3) educational corporation organized under the laws of the
state of Mississippi and granted tax exempt status by the Internal
Revenue Service.  The Foundation's EIN or federal tax identification
number is 64-6221541.  Its 501(c)(3) letter is posted at
http://pglaf.org/fundraising.  Contributions to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation are tax deductible to the full extent
permitted by U.S. federal laws and your state's laws.

The Foundation's principal office is located at 4557 Melan Dr. S.
Fairbanks, AK, 99712., but its volunteers and employees are scattered
throughout numerous locations.  Its business office is located at
809 North 1500 West, Salt Lake City, UT 84116, (801) 596-1887, email
business@pglaf.org.  Email contact links and up to date contact
information can be found at the Foundation's web site and official
page at http://pglaf.org

For additional contact information:
     Dr. Gregory B. Newby
     Chief Executive and Director
     gbnewby@pglaf.org


Section 4.  Information about Donations to the Project Gutenberg
Literary Archive Foundation

Project Gutenberg-tm depends upon and cannot survive without wide
spread public support and donations to carry out its mission of
increasing the number of public domain and licensed works that can be
freely distributed in machine readable form accessible by the widest
array of equipment including outdated equipment.  Many small donations
($1 to $5,000) are particularly important to maintaining tax exempt
status with the IRS.

The Foundation is committed to complying with the laws regulating
charities and charitable donations in all 50 states of the United
States.  Compliance requirements are not uniform and it takes a
considerable effort, much paperwork and many fees to meet and keep up
with these requirements.  We do not solicit donations in locations
where we have not received written confirmation of compliance.  To
SEND DONATIONS or determine the status of compliance for any
particular state visit http://pglaf.org

While we cannot and do not solicit contributions from states where we
have not met the solicitation requirements, we know of no prohibition
against accepting unsolicited donations from donors in such states who
approach us with offers to donate.

International donations are gratefully accepted, but we cannot make
any statements concerning tax treatment of donations received from
outside the United States.  U.S. laws alone swamp our small staff.

Please check the Project Gutenberg Web pages for current donation
methods and addresses.  Donations are accepted in a number of other
ways including checks, online payments and credit card donations.
To donate, please visit: http://pglaf.org/donate


Section 5.  General Information About Project Gutenberg-tm electronic
works.

Professor Michael S. Hart is the originator of the Project Gutenberg-tm
concept of a library of electronic works that could be freely shared
with anyone.  For thirty years, he produced and distributed Project
Gutenberg-tm eBooks with only a loose network of volunteer support.


Project Gutenberg-tm eBooks are often created from several printed
editions, all of which are confirmed as Public Domain in the U.S.
unless a copyright notice is included.  Thus, we do not necessarily
keep eBooks in compliance with any particular paper edition.


Most people start at our Web site which has the main PG search facility:

     http://www.gutenberg.org

This Web site includes information about Project Gutenberg-tm,
including how to make donations to the Project Gutenberg Literary
Archive Foundation, how to help produce our new eBooks, and how to
subscribe to our email newsletter to hear about new eBooks.